Правописната практика на Јордан Хаџи Константинов-Џинот и на некои негови современици во Македонија и Бугарија
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.37834/GZF2247-48345m
Клучни зборови:
Јордан Хаџи Константинов-Џинот, правописните практики во 19 век, упропастување и модернизација на правописот, јужнословенски јазичен простор
Апстракт
The evolution of the Macedonian language during the 19th century saw significant changes in orthography, particularly in the latter half of the century. During this period, there was a noticeable shift towards simplifying the alphabet and the orthographic principles. The literature from the 19th century reflects diverse perspectives on the alphabet and orthographic rules, rooted in the difference in the ideas about the form of the written language. Consequently, a unified form and codification remained elusive.
Jordan Hadži Konstantinov-Džinot stands out as one of the pioneering figures in addressing the matter of the Macedonian written language, encompassing concerns related to orthography. This paper explores Džstands perspectives on modernizing and simplifying the alphabet and orthographic principles. Additionally, it delves into the practical implementation of these ideas within his texts of diverse types. Furthermore, Džperspe orthographic practices are presented in the paper, in regards to the practices of his contemporaries in both Macedonia and Bulgaria.
Downloads
Download data is not yet available.
Референци
Венедиктов (1990) – Венедиктов Г. К., 1990: Болгарский литературный язык эпохи возрождения – проблемы нормализации и выбора диалектной основы. Москва: Наука.
Граматика СБКЈ (1982) – 1984: Граматика на съврменния български книжовен език. Фонетика. Морфология. Синтакса. 1–3, София: Българска академия на науките.
Деспотовска Б., (2014) Јазичниот синтетизам во писмениот јазик на Јордан Хаџи Константинов-Џинот (магистерски труд). Скопје: Филолошки факултет „Блаже Конески“.
Димитровски (1983) – Димитровски Т., (1983) „Јордан Хаџи Константинов-Џинот и јазикот на Македонците (говорен и писмен)“, 45–65, [во:] Прилози – VIII, 1–2; Одделение за лингвистика и литературна наука. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
Илиевски (2006) – Илиевски П. Хр., 2006: Појава и развој на писмото – со посебен осврт кон почетоците на словенската писменост. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
Зборник 1962 – Зборник, 1861 – 1961 / Миладиновци; ред. одбор: Д. Митрев, К. Пенушлиски и А. Спасов. Скопје: Кочо Рацин.
Караџиќ 1814 – Караџић В. С. (1814) Писменица сербскога језика по говору простога народа написана. Виенна: у печатньи Г. Іоанна Шнирера.
Конески, Јашар-Настева (1972) – Конески Бл., Јашар-Настева О., 1972: Македонски текстови од X до XX век. Скопје: Универзитет „Кирил и Методиј“.
Конески 1982 – Конески Б. (1982) Историја на македонскиот јазик. Скопје: Култура.
Конески 1986 – Конески Бл. (1986) Македонскиот XIX век (јазични и книжевно-историски прилози). Скопје: Култура.
Конески 1987 – Конески Б. (1987) Јордан Хаџи Константинов-Џинот, избрани страници. Скопје: Матица македонска.
Конески 2001 – Конески Бл. (2001) „Развиток на македонската азбука и правопис“, 125–130, [во:] Историска фонологија на македонскиот јазик – со општ поглед врз фонолошкиот развиток на македонскиот јазик и со карта на македонските дијалекти од Божидар Видоески. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
Конески 2004 – Конески Б. (2004) Граматика на македонскиот литературен јазик. Скопје: Просветно дело.
Македонски правопис (1945), изработен од Комисијата за азбука и правопис при Министерството на народна просвета. Скопје: Државно издавачко претпријатие.
Мирчев 1979 – Мирчев К., 1979: „Правописният въпрос през време на Възраждането“, 369-378, [во:] Помагало по история на българския книжовен език (възрожденски период), съставител В. Попова. София: Наука и изкуство.
Младеновиќ 2019 – Младеновић А. (2019), „Филолошко дело Саве Мркаља, пoсвeћeнo 200-гoдишњици рoђeњa и 150-гoдишњици смрти Сaвe Мркaљa (1783 – 1833 – 1983)“, 120–149, [во:] Сава Мркаљ: пјесник и филолог (зборник); Библиотека „Српски преглед“, серија „Филологија“, посебна издања, Крајишки културни центар „Свети Сава“, књ. 3. Бања Лука: Графид.
Николиќ 1965 – Николић Б. (1965) „Вукова Писменица и Мразовићева Славенска граматика“, 272–273, [во:] Наш језик, 14, бр. 4–5. Београд: Институт за српскохрватски језик.
Николиќ 1994 – Николић М. (1994) „О променама савременог српског правописа“, 219–229, [во:] Јужнословенски филолог, 50. Београд: Институт за српски језик – САНУ.
Пандев 2021 – Пандев Д. (2021) „Г. Прличев наспроти К. Миладинов“, 38–53, [во:] Предавања на LIII летна школа на Меѓународниот семинар за македонски јазик, литература и култура. Скопје: Универзитет „Св. Кирил и Методиј“.
Пенев 1976 – Пенев Б. (1976) История на новата българска литература, том 1 – 4, София: Български писател.
Поленаковиќ 1951 – Поленаковиќ Х. (1951) „За библиотеката на Џинот“, 3–28, [во:] Годишен зборник на Филозофскиот факултет на Универзитетот во Скопје, книга 4. Скопје: Филозофски факултет на Универзитетот во Скопје.
Поленаковиќ 1955 – Поленаковиќ Х. (1955) Кореспонденцијата на Јордан Хаџи-Константинов-Џинот со Друштво српске словесности. Скопје: Филозофски факултет.
Поленаковиќ 1963 – Поленаковиќ Х. (1971) „Неколку необјавени писма од Јордан Џинот“, 337–347, [во:] Годишен зборник на Филозофскиот факултет на Универзитетот во Скопје. Скопје: Филозофски факултет на Универзитетот во Скопје, Историско-филолошки оддел.
Правопис на македонскиот јазик (2015)., редакција Ж. Цветковски (претседател) и др., Скопје : Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“.
Прличев 1994 – Прличев Г. (1994) Кратка славянска грамматика/Кратка славјанска граматика, приредиле: Д. Пандев и Д. Стефанија. Охрид: Коста Абраш.
Рилски 1984 – Рилски Н. (1984) Българска граматика. София: Наука и изкуство. (фототипно издание на изданието од 1835 г.)
Ристовски 1999 – Ристовски Бл. (1999) Историја на македонската нација. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
Спасов 1982 – Спасов Љ. (1982) Поглед во јазикот. Скопје: Современост.
Спасов 1985 – Спасов Љ. (1985) „Обид за дијахрониска типологија на македонскиот писмен јазик (втора половина на XIX в. – почетокот на XX в.)“, 33–40, [во:] Литературен збор, година XXXI, книга 1. Скопје: Сојуз на друштвата за македонски јазик и литература на СРМ.
Спасов 2005 – Спасов Љ. (2005) Избрани поглавја од историјата на македонскиот писмен јазик – Бојата на јазикот I. Скопје: Култура.
Спасов 2006 – Спасов Љ., (2006) Избрани поглавја од историјата на македонскиот писмен јазик – Бојата на јазикот II. Скопје: Култура.
Спасов 2018 – Спасов Љ., (2018) Поглед во минатото – избрани теми од историјата на македонскиот писмен јазик. Скопје: Пагома прес.
Стаматоски (1974) – Стаматоски Т., 1974: „Кирилицата во Македонија во XIX век“, 59–67, [во:] Предавања на VII семинар за македонски јазик, литература и култура. Скопје: Универзитет „Кирил и Методиј“.
Тушевски (2003) – Тушевски В., 2003: Јордан Хаџи Константинов-Џинот, живот и дело. Скопје: Менора.
Црвенковска (2021) – Црвенковска Е., 2021: „Од глаголица до современа македонска кирилица (по повод 75 години од македонската азбука)“, 28–37, [во:] Предавања на LIII летна школа на Меѓународниот семинар за македонски јазик, литература и култура. Скопје: Универзитет „Св. Кирил и Методиј“.
Фридман (1975) – Friedman V. А., 1975: „Macedonian Language and Nationalism During the Nineteenth and Early Twentieth Centuries“, 280–292, [in:] Balkanistica, Vol. 2, 1975.
Чигоја (2010) – Чигоја Б., 2010: „Кратак преглед првих српских буквара“, 513–545, [во:] Јужнословенски филолог, бр. 66. Београд: Српска академија наука и уметности и Институт за српски језик – САНУ.
Шоптрајанов (1949) – Шоптрајанов Ѓ., 1949: „Библиотеката на Јордан Хаџи Константинов-Џинот“, 3–151, [во:] Годишен зборник на Филозофскиот факултет на Универзитетот – Скопје, книга 2. Скопје: Филозофски факултет.
Користен извор од интернет:
https://digilib.nationallibrary.bg/slr/public/ (пристапено на 23.11.2022 г.)
(интернет-страница на Националната библиотека „Св. Кирил и Методиј“ – Софија, Р Бугарија)
Граматика СБКЈ (1982) – 1984: Граматика на съврменния български книжовен език. Фонетика. Морфология. Синтакса. 1–3, София: Българска академия на науките.
Деспотовска Б., (2014) Јазичниот синтетизам во писмениот јазик на Јордан Хаџи Константинов-Џинот (магистерски труд). Скопје: Филолошки факултет „Блаже Конески“.
Димитровски (1983) – Димитровски Т., (1983) „Јордан Хаџи Константинов-Џинот и јазикот на Македонците (говорен и писмен)“, 45–65, [во:] Прилози – VIII, 1–2; Одделение за лингвистика и литературна наука. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
Илиевски (2006) – Илиевски П. Хр., 2006: Појава и развој на писмото – со посебен осврт кон почетоците на словенската писменост. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
Зборник 1962 – Зборник, 1861 – 1961 / Миладиновци; ред. одбор: Д. Митрев, К. Пенушлиски и А. Спасов. Скопје: Кочо Рацин.
Караџиќ 1814 – Караџић В. С. (1814) Писменица сербскога језика по говору простога народа написана. Виенна: у печатньи Г. Іоанна Шнирера.
Конески, Јашар-Настева (1972) – Конески Бл., Јашар-Настева О., 1972: Македонски текстови од X до XX век. Скопје: Универзитет „Кирил и Методиј“.
Конески 1982 – Конески Б. (1982) Историја на македонскиот јазик. Скопје: Култура.
Конески 1986 – Конески Бл. (1986) Македонскиот XIX век (јазични и книжевно-историски прилози). Скопје: Култура.
Конески 1987 – Конески Б. (1987) Јордан Хаџи Константинов-Џинот, избрани страници. Скопје: Матица македонска.
Конески 2001 – Конески Бл. (2001) „Развиток на македонската азбука и правопис“, 125–130, [во:] Историска фонологија на македонскиот јазик – со општ поглед врз фонолошкиот развиток на македонскиот јазик и со карта на македонските дијалекти од Божидар Видоески. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
Конески 2004 – Конески Б. (2004) Граматика на македонскиот литературен јазик. Скопје: Просветно дело.
Македонски правопис (1945), изработен од Комисијата за азбука и правопис при Министерството на народна просвета. Скопје: Државно издавачко претпријатие.
Мирчев 1979 – Мирчев К., 1979: „Правописният въпрос през време на Възраждането“, 369-378, [во:] Помагало по история на българския книжовен език (възрожденски период), съставител В. Попова. София: Наука и изкуство.
Младеновиќ 2019 – Младеновић А. (2019), „Филолошко дело Саве Мркаља, пoсвeћeнo 200-гoдишњици рoђeњa и 150-гoдишњици смрти Сaвe Мркaљa (1783 – 1833 – 1983)“, 120–149, [во:] Сава Мркаљ: пјесник и филолог (зборник); Библиотека „Српски преглед“, серија „Филологија“, посебна издања, Крајишки културни центар „Свети Сава“, књ. 3. Бања Лука: Графид.
Николиќ 1965 – Николић Б. (1965) „Вукова Писменица и Мразовићева Славенска граматика“, 272–273, [во:] Наш језик, 14, бр. 4–5. Београд: Институт за српскохрватски језик.
Николиќ 1994 – Николић М. (1994) „О променама савременог српског правописа“, 219–229, [во:] Јужнословенски филолог, 50. Београд: Институт за српски језик – САНУ.
Пандев 2021 – Пандев Д. (2021) „Г. Прличев наспроти К. Миладинов“, 38–53, [во:] Предавања на LIII летна школа на Меѓународниот семинар за македонски јазик, литература и култура. Скопје: Универзитет „Св. Кирил и Методиј“.
Пенев 1976 – Пенев Б. (1976) История на новата българска литература, том 1 – 4, София: Български писател.
Поленаковиќ 1951 – Поленаковиќ Х. (1951) „За библиотеката на Џинот“, 3–28, [во:] Годишен зборник на Филозофскиот факултет на Универзитетот во Скопје, книга 4. Скопје: Филозофски факултет на Универзитетот во Скопје.
Поленаковиќ 1955 – Поленаковиќ Х. (1955) Кореспонденцијата на Јордан Хаџи-Константинов-Џинот со Друштво српске словесности. Скопје: Филозофски факултет.
Поленаковиќ 1963 – Поленаковиќ Х. (1971) „Неколку необјавени писма од Јордан Џинот“, 337–347, [во:] Годишен зборник на Филозофскиот факултет на Универзитетот во Скопје. Скопје: Филозофски факултет на Универзитетот во Скопје, Историско-филолошки оддел.
Правопис на македонскиот јазик (2015)., редакција Ж. Цветковски (претседател) и др., Скопје : Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“.
Прличев 1994 – Прличев Г. (1994) Кратка славянска грамматика/Кратка славјанска граматика, приредиле: Д. Пандев и Д. Стефанија. Охрид: Коста Абраш.
Рилски 1984 – Рилски Н. (1984) Българска граматика. София: Наука и изкуство. (фототипно издание на изданието од 1835 г.)
Ристовски 1999 – Ристовски Бл. (1999) Историја на македонската нација. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
Спасов 1982 – Спасов Љ. (1982) Поглед во јазикот. Скопје: Современост.
Спасов 1985 – Спасов Љ. (1985) „Обид за дијахрониска типологија на македонскиот писмен јазик (втора половина на XIX в. – почетокот на XX в.)“, 33–40, [во:] Литературен збор, година XXXI, книга 1. Скопје: Сојуз на друштвата за македонски јазик и литература на СРМ.
Спасов 2005 – Спасов Љ. (2005) Избрани поглавја од историјата на македонскиот писмен јазик – Бојата на јазикот I. Скопје: Култура.
Спасов 2006 – Спасов Љ., (2006) Избрани поглавја од историјата на македонскиот писмен јазик – Бојата на јазикот II. Скопје: Култура.
Спасов 2018 – Спасов Љ., (2018) Поглед во минатото – избрани теми од историјата на македонскиот писмен јазик. Скопје: Пагома прес.
Стаматоски (1974) – Стаматоски Т., 1974: „Кирилицата во Македонија во XIX век“, 59–67, [во:] Предавања на VII семинар за македонски јазик, литература и култура. Скопје: Универзитет „Кирил и Методиј“.
Тушевски (2003) – Тушевски В., 2003: Јордан Хаџи Константинов-Џинот, живот и дело. Скопје: Менора.
Црвенковска (2021) – Црвенковска Е., 2021: „Од глаголица до современа македонска кирилица (по повод 75 години од македонската азбука)“, 28–37, [во:] Предавања на LIII летна школа на Меѓународниот семинар за македонски јазик, литература и култура. Скопје: Универзитет „Св. Кирил и Методиј“.
Фридман (1975) – Friedman V. А., 1975: „Macedonian Language and Nationalism During the Nineteenth and Early Twentieth Centuries“, 280–292, [in:] Balkanistica, Vol. 2, 1975.
Чигоја (2010) – Чигоја Б., 2010: „Кратак преглед првих српских буквара“, 513–545, [во:] Јужнословенски филолог, бр. 66. Београд: Српска академија наука и уметности и Институт за српски језик – САНУ.
Шоптрајанов (1949) – Шоптрајанов Ѓ., 1949: „Библиотеката на Јордан Хаџи Константинов-Џинот“, 3–151, [во:] Годишен зборник на Филозофскиот факултет на Универзитетот – Скопје, книга 2. Скопје: Филозофски факултет.
Користен извор од интернет:
https://digilib.nationallibrary.bg/slr/public/ (пристапено на 23.11.2022 г.)
(интернет-страница на Националната библиотека „Св. Кирил и Методиј“ – Софија, Р Бугарија)
Објавено
2024-04-23
Рубрика
Трудови од втор и од трет циклус студии
