СПОРЕДБИ НА НЕКОИ ГРАМАТИЧКИ И ЛЕКСИЧКИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК И ДРУГИ СВЕТСКИ ЈАЗИЦИ НИЗ ПРИЗМА НА САПИР-ВОРФОВАТА ХИПОТЕЗА
Povzetek
Сапир-Ворфовата хипотеза се реактуелизира во последниве години и докажува дека јазиците со својата граматичка, лексичка и друга структура, значително влијаат врз мисловно-когнитивните способности на говорителите на односните јазици. Низ призмата на Сапир-Ворфовата хипотеза, односно, од аспект на лингвистичката релативност и лингвистичкиот детерминизам, во oвој труд споредбено анализираме некои важни граматички и лексички карактеристики на стандардниот македонски јазик и осум други светски јазици ̶ хопи, кинескиот, амондава, англискиот, нучахнул, шона, ескимскиот и јапонскиот јазик. Се фокусираме на лингвистичкото концептуелизирање и изразување на физичкото време, на предикацијата и на домородните јазици, кои немаат вистинска реченица со регуларни внатрешни синтаксички односи како во развиените јазици. Цел на нашата анализа е и тоа какви видови зборови како функционираат во јазиците и какви ефекти произведуваат полисемијата и платисемијата во лексичките системи на јазиците.
Prenosi
Literatura
Минова-Ѓуркова, Лилјана. 1994. Синтакса на македонскиот стандарден јазик. „Радинг“, Скопје
Минова-Ѓуркова, Лилјана. 2000. Синтакса на македонскиот стандарден јазик. „Магор“, Скопје
Бојковска, Емилија. 2013. Глаголски времиња што изразуваат минато дејство во македонскиот јазик. Предавање на Институтот за славистика на Универзитетот „Карл Франц“ − Грац, Австрија
Костов, Јован. 2012. Македонскиот глагол. INALCO, Париз
Гортан-Премк, Даринка. 1997. Полисемија и организација лексичког система у српском језику. Издавач: Институт за српски језик, САНУ
Николовска, Виолета. 2016. Транспозициска употреба на граматичките времиња.Достапно на: http://eprints.ugd.edu.mk/15792/7/VN%20trud.pdf. Посетено на: 3.3.2018
Гајдова, Убавка. 2010. Македонски јазик. Во: „Сегашност“ како лингвистички поим: граматички средства за изразување „сегашност“ во словенските и во балканските јазици. МАНУ, Истражувачки центар за ареална лингвистика, Скопје. Уредници: Тополињска, Зузана. Миркуловска, Милица.
Тополињска, Зузана. 2010. Синтеза 3. Секундарни функции на парадигмите чија основна функција е изразување сегашност. Во: „Сегашност“ како лингвистички поим: граматички средства за изразување „сегашност“ во словенските и во балканските јазици. МАНУ, Истражувачки центар за ареална лингвистика, Скопје. Уредници: Тополињска, Зузана. Миркуловска, Милица.
Sapir, Edward. 1921. Language: an Introduction to the Study of Speech. New York: Harcourt, Brace
Boroditsky, Lera. 2009. How does our language shape the way we think. Blog „Edge“. November, 6. https://www.edge.org/conversation/lera_boroditsky-how-does-our-language-shape-the-way-we-think Аccessed: January 15, 2018
Šipka, Danko. 2006. Osnovi leksikologije i srodnih disciplina. Matica srpska, Novi Sad
Kay, Paul. Kempton, Willett. 1984. What is the Sapir-Whorf hypothesis?, American Anthropologist 86
Lin, Jo-wang. 2012. Tenselessnes. In: Binnick, Robert I. (ed.): The Oxford Handbook of Tense and Aspect. Oxford University Press
Lin, Jo-wang. 2006. Time in a language without Tense: The case of Chinese, Journal of Semantics, 23
Comrie, Bernard. 1985. Tense. Cambridge Press
Jaszczolt, Kasia. M. Saussure, Louis de. 2013. Time, temporality and tense. In: Time: Language, Cognition & Reality. Edited by: Jaszczolt, Kasia M. Saussure, Louis de. Oxford Studies of Time in Language and Thought
Lee, Whorf Benjamin. 1979. Jezik, misao i stvarnost. BIGZ, Beograd
Malotki, Ekkehart. 1983. Hopi Time: A Linguistic Analysis of the Temporal Concepts in the Hopi Language. Berlin, New York, Amsterdam: Mouton PublishersSinha, Vera da Silva (et all.) 2012. Event – based time intervals in an Amazonian culture. In: Filipović. Luna. Jaszczolt, Katarzyna M. (eds.) Space and Time in Languages and Cultures: Linguistic diversity (Human Cognitive Processing). Publisher: John Benjamins Publishing Company
Goddard, Cliff. Wierzbicka, Anna. 2002. Meaning and Universal Grammar: Theory and Empirical Findings, Volume 2. John Benjamins Publishing
Bach, Emmon. 2008. On Morphosemantics: the Internal Meanings of Words. UMass (Amherst)/SOAS Copenhagen Linguistic Circle
Nakayama, Toshihide. 2009. Nuuchahnulth (Nootka) Morphosyntax. University of California Press. Volume 134
Tallerman, Maggie. 2005. Understanding Syntax. Second edition, Routledge.
Hammarström, Harald. 2015. The Basic Word Order Typology: An Exhaustive Study, 3, Leipzig
Kornai, Andras. 2008. Mathematical Linguistics. Publisher: Springer-Verlag, London, 1. edition
Danesi, Marcel. 2012. Linguistic anthropology - A Brief Introduction. Canadian Scholars Press, Toronto
Langus, Alan. Nespor, Marina. 2010. Cognitive systems struggling for word order. Cognitive Psychology, 60
Michaelis, Laura A. 1994. The Ambiguity of the English Present Perfect. Source: Journal of Linguistics, Vol. 30, No. 1. March. Cambridge University Press. Stable URL: http://www.jstor.org/stable/4176258. Availableon:http://spot.colorado.edu/~michaeli/documents/Michaelis_perfect_JL.pdf Аccessed: February, 20, 2018
Declerck, Renaat. 2006. The grammar of the English tense system: a comprehensive analysis. Volume 1 in: The grammar of the English verb phrase. Eds: Kortmann, Bernd. Traugoth, Elizabeth Closs Publishing: Mouton de Gruyter – Berlin, New York
Hunt, Earl. Agnoli, Franca. 1991. The Whorfian Hypothesis: A Cognitive Psychology Perspective. Psychological Review. Vol. 98, no.3, p.381-384. American Psychological Association.
Simons, Gary F. D. Fennig, Charles. (eds.). 2018. Ethnologue: Languages of the World, Twenty-first edition. Dallas, Texas: SIL International. Available: http://www.ethnologue.com. Аccessed: February, 20, 2018
Avtorji se v reviji predstavljajo z izvirnimi prispevki, ki temeljijo na rezultatih lastnega raziskovanja. Tisti, so poleg avtorja znatno prispevali k nastanku prispevka (članka), so poimenovani kot soavtorji. Avtor (in morebitni soavtorji) skupaj s prispevkom odda tudi izpolnjen obrazec za prijavo prispevka (Paper Submission Form), s katerim soglaša z objavo.
Revija sprejema tiste znanstvene prispevke, ki prej še niso bili izdani. V izdajo ne sprejema prispevkov, ki v veliki meri ponavljajo druge, že objavljene prispevke istega avtorja. Za ponavljanje se šteje tudi kompilacija - besedilo, ki ga sestavljajo fragmenti iz že objavljenih monografij ali člankov. Plagiatorstvo in čezmerno (kar pomeni več kot tretjino celotnega obsega) navajanje del drugih znanstvenikov velja za nedopustno. Vsi citati, fragmentarna povzemanja in uporabljeno gradivo se morajo korektno nanašati na avtorje oz. prvotni vir. Če je delež tujega besedila velik, priporočamo, da se število citatov zmanjša in količina izvirnega besedila poveča.
Avtor mora nujno pridobiti dovoljenja za uporabo vseh izposojenih gradiv (kot so denimo ilustracije), pri katerih nima statusa imetnika avtorskih pravic sam. Zagotavlja, da prispevek ne vključuje podatkov, ki niso dostopni javno in bi lahko predstavljali tajne informacije.
V seznam literature se napiše samo tisto gradivo, ki je bilo dejansko uporabljeno za potrebe raziskave oz. na katero se avtor v besedilu dejansko sklicuje.
Priporočjivo je, da se v besedilu (če je le možno) navede vire finančne podpore za izvedbo raziskave, prav tako se lahko doda zahvalo kolegom, ki so kakorkoli pripomogli pri nastajanju članka, ne morejo pa biti opredeljeni kot soavtorji.
Z oddajo besedila in obrazca za prijavo prispevka se avtor uradno strinja z objavo v reviji Filološke pripombe. S tem ostaja imetnik avtorskih pravic, sme pa tudi preklicati objavo, če je prispevek v fazi pregledovanja oz. če še ni objavljen na spletni strani. O preklicu mora pisno obvestiti uredništvo revije.
Za objavo članka avtor ne prejme plačila. Objava je v spletni obliki dostopna brezplačno, in sicer pod licenco Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.
Etični Kodeks
Uredništvo
Vse prispevke v prvi vrsti pregledajo sodelavci uredništva, ki so pozorni na skladnost z iskano problematiko in na skladnost s formatom revije. Uredništvo Filoloških pripomb zagotavlja, da izbira recenzentov in rezultati recenzije niso odvisni od komercialnih interesov, spola, narodnosti, verske pripadnosti, politične opredelitve in drugih podobnih dejavnikov. Edini kriterij je akademska ustreznost prispevka.
Ko recenzenta podata mnenje pripravljen za objavo, zavrnjen ali pa zahteva avtorjeve popravke. V primeru nestrinjanja z recenzijo ima avtor pravico pojasniti svoja stališča. Če se stališča obeh recenzentov še vedno razlikujejo od avtorjevih, preveri prispevek tretji recenzent, lahko pa po posebni obravnavi vprašanja o njem glasuje članstvo uredništva.
Recenzenti
Preverjanje prispevka poteka z anonimno recenzijo, ki jo opravita dva eksperta z istega področja (avtor ne izve njunih priimkov, recenzenta ne izvesta priimka avtorja). Za recenzijo se predvideva od 3 do 4 tedne časa. Za recenzente se navadno izbira člane uredništva ali znanstvenike, ki so o isti tematiki pisali v prejšnjih številkah revije, po potrebi pa je mogoče kontaktirati tudi eksperte iz drugih organizacij, mest ali držav.
Recenzent mora biti torej specializiran za isto tematiko, kot je izpostavljena v prejetem prispevku. Uredništvo se prizadeva, da bi zagotovilo izogib konflikta interesov med podanim mnenjem o članku in avtorjem samega članka.
Recenzent je dolžan opozoriti urednika in člane redakcije na kakršnekoli prekomerne podobnosti ali sovpadanja prispevka s teksti, ki jih sicer pozna. Ohranjati mora strokovno tajnost in nima pravice tretjim osebam predstavljati prispevka (in podatkov v njem), dokler ta ni objavljen.
Recenzent poda objektivno, pretehtano in argumentirano oceno prispevka. Kritike oblikuje korektno; tako, da se navezuje samo na besedilo prispevka in informacije, ki jih slednji ponuja.
Uredništvo revije predpostavlja, da sta mnenje in kritični zapis napisana z dobrim namenom - da bi bila avtorju v pomoč pri odpravi pomanjkljivosti oz. da bi se njegovo pisanje izboljšalo do te mere, da bi upravičil javno objavo in dostopnost svojih spoznanj celotni znanstveni skupnosti.
