МОТИВОТ СААН – МОЖНА МАНИФЕСТАЦИЈА НА МИТСКА ПТИЦА СЕМЕУРГ – СИМУРГ

  • Jasminka Ristovska-Piličkova Институт за фолклор „Марко Цепенков“,Скопје, Македонија
Клучни зборови: македонска традиционална орнаментика, саан кошула, митска птица, Симгал – Смеург - Сенмурв, обредни танци на тагување, орнитоморфен код

Апстракт

При истражувањето на македонската текстилна орнаментика посебен интерес предизвикува кружниот мотив саан, со кој е орнаментирана истоимената женска кошула саани и симидината од регионот на Скопска Блатија. Во македонскиот дијалектен говор, со терминот саан, често се именувани големите плитки метални садови, односно чинии. Ваквото значење е речиси идентично со турскиот збор saxan (мак. саан), со кој се означува плиток бакарен сад. Фонетската блискост на турскиот збор сахан, со збор saéna (авест. Maraγō saēnō), кој на јазикот на Авеста (еден од групата древноирански јазици) ја означува митската птица Саéна укажува на можноста за етимолошкото потекло на овој збор. Слични значење таа има и во ариевската и древноиранската култура, каде ја претставува гигантската митолошка птица - Симург, односно фантастичното суштество Сенмур. Појавата на орнитоморфните фантамозгорични мотиви во посочениот вез и пафти, кои се надоврзуваат со ликот на митската змија или птица од народната усна традиција, упатува на заклучокот дека станува збор за древен модел со заеднички семиотички код, присутен во традиционалната култура кај повеќето народите од иноевропкиот ареал.

Downloads

Download data is not yet available.

Референци

Аго, А. 2006. Турските јазични елементи во јазикот на Марко Цепенков,
Скопје.
Бабиќ, Б.1984. Материјалната култура на македонските Словени. - во:
Уметничкото богатство на Македонија, Македонска книга. Скопје:120-
136.
Верковиќ,Стефан И.1985, Македонски народни умотворби, кн. 4, ред. К.
Пенушлиски, Скопје.
Вражиновски,Т. 2000. Речник на народната митологија на Македонците,
Прилеп- Скопје, 26.
Демаков, А., Фоменко, Д. А.1998. К проблеме идентификации Сенмурва. – во:
Культуры евроазийских степей второй половины I тысячелетия н. э.
(вопрос хронологии).Самара.
Жарникова, С.В.2003. Золотая нить, Областной научно-методический центр
культуры и повы шения квалификации. Вологда.
Замуровић, А. 1998. Митолошки речник, Heres, Београд.
Зборник на народни умотворения, 1900, БАН, София.
Јеžić, М.1987. R`gvedski himni – Izvor indijske culture i indoеuropsko naslede.
Zagreb.
Chevalier, J.Greerbrant, A.1983. Rječnik simbola. Matica Hrvatske, Zagreb.
Маразов, Иван.2003. Водните птици в мистериите на Кабирите. – во:
Фолклорьт и корените на сьвременната култура. Бургас: 3-23.
1994. Митология на Траките. ИК Сектор, София.
2009. Хубавата Елена, Захарий Стоянов, София.
1976. За семантиката на женския образ в скитското изкуство,
- во: Проблеми на изкуството, год. IX, 4, Институт за изследване на
изкуствата- БАН, София: 45-53.
Микулчиќ. Иван, 1984, Од Скупи до Скопје. -во: Уметничкото богатство на
Македонија, Македонска книга. Скопје: 62- 73.
Михайлова, Ж. 2005. Глинени огнища и олтари от тракийския град в
Сборяново (предварителни наблюдения). – во: МИФ, 9, София, 229-240.
Пировска, А. 2007. Изработка и особености в украсата на тракийските
есхари, - во: Археология, кн.1-4, БАН , София, 13-28.
Рыбаков, Б. А. 1987. Язычество древней Руси, Наука, Москва. 1967. Русалии и бог Симаргал – Переплут, - во: Советская
археология, 2, Москва, 91-116;
Ристовска Пиличкова, Јасминка. 2009. Претсвадбените обичаи и обредни
елементи – дел од циклусот на женски пубертетски обреди на премин.
Македонски фолклор, год. XXXV, 67, Институт за фолклор, Скопје, 164-
184.
Чаусидис, Н.2005. Космолошки слики, 1-2, Никос Чаусидис, Скопје.
Објавено
2019-10-25
Рубрика
Филозофско-културолошки проблеми