ПРОРОЧАНСТВА О ПАДУ ЦАРСТВА У СРПСКИМ И БУГАРСКИМ ЕПСКИМ ПЕСМАМА
Кључне речи:
усмена епика, пад царства, есхатологија, последње врeме, пророчанства, књиге староставне, снови, Косовска битка
Сажетак
Пад царства у традицијској култури Срба и Бугара стилизован је као судбоносни догађај, као крај света. Како је царство по средњовековној хришћанској владарској идеологији, сачуваној и у фолклорној култури, у непосредној вези с трансценденцијом, његов крах приказан је и као најaвљен пророчанствима. Отуда ћемо у овом раду кроз поетичко-естетичку анализу српских и бугарских епских песама о паду царства указати на различите облике пророчанстава о пропасти царства, њихово семантичко поље и њима посредоване слике. Тумачећи сижејну и идејну улогу пророчанстава у оквиру тематско-мотивског комплекса о паду царства испитиваћемо и његово метаисторијско, онтолошко усмерење.
Downloads
Download data is not yet available.
Референце
Angelov, Bozhan, Vakarelski, Hristo (Eds.). (2005). Senki iz nevidelica [Shadows from the invisible]. Varna: EI "LiterNet". URL: https://liternet.bg/folklor/sbornici/senki/content.html (accessed August 30, 2018).
Bogišić, Valtazar. (2003). Narodne pjesme iz starijih najviše primorskih zapisa [Folklore songs in the oldest coastal records]. Gornji Milanovac: Lio.
Čajkanović, Veselin. (1994). Rečnik srpskih narodnih verovanja o biljkama [Dictionary of Serbian folk beliefs about plants]. Beograd: SKZ, BIGZ, Prosveta.
Čajkanović, Veselin. (1994) a. Stara srpska religija i mitologija [Old Serbian religion and mythology]. Beograd: SKZ, BIGZ, Prosveta.
Čajkanović, Veselin. (1994) b. Studije iz srpske religije i folklora 1925–1942 [Studies in Serbian religion and folklore 1925–1942]. Beograd: SKZ, BIGZ, Prosveta.
Detelić, Mirjana. (1992). Mitski prostor i epika [Mythical space and epic]. Beograd: SANU.
Dimitrova, Tsvetelina. (2015). Siuzhetniiat tip ,padane na tsarstvoʻ i obraza na ,posledniia carʻ v bŭlgarski i srŭbski kulturen kontekst. In Književna istoriјa No 157. 333-346.
Gerbran, Alen, Ševalije, Žan (Eds.). (2013). Rečnik simbola : mitovi, snovi, običaji, postupci, oblici, likovi, boje, brojevi [Symbol dictionary: myths, dreams, customs, actions, forms, characters, colors, numbers]. Novi Sad: Stylos art.
Gurevič, Aron. (1987). Problemi narodne kulture u srednjem veku [Problems of folk culture in the Middle Ages]. Beograd: Grafos.
vanova, Evgeniia. (2006). Padaneto na srŭbskoto i na bŭlgarskoto tsarstvo: iunachestvo i mŭchenichestvo [The fall of Serbian and Bulgarian empire: “iunachestvo” and martyrdom]. In Balkanskite identichnosti v bŭlgarskata kultura [Balkan identities in Bulgarian culture]. URL: https://balkansbg.eu/bg/content/bidentichnosti/475-padaneto-na srabskotoi- nabalgarskoto-tzarstvoyunachestvo-i-machenichestvo.html (accessed August 27, 2018).
Jagić, Vatroslav. (1868). Srpske narodne pjesme iz Bosne i Hercegovine [Serbian folklore songs from Bosnia and Herzegovina]. In Rad JAZU. Vol. 2. Zagreb: JAZU.
Jovanović, Vojislav. (1997). O lažnoj narodnoj poeziji [About fake folklore poetry]. In Književna istorija [Literary history] No 102. 192-242.
Kachanovskiĭ, Vladimir. (1882). Pamiatniki bolgarskogo narodnogo tvorchestva [Old samples of Bulgarian folklore]. Vol. 1: Sbornik zapadno-bolgarskih pesen so slovarem [The collection of West Bulgarian songs with a dictionary]. Sankt-Peterburg: Tipografiia Imperatorskoĭ Akademii nauk. URL: https://www.prlib.ru/node/363779/source (accessed August 30, 2018).
Karadžić,Vuk S. (1974). Srpske narodne pjesme iz neobjavljenih rukopisa Vuka Stefanovića Karadžića [Serbian folklore songs from unpublished manuscripts of Vuk Stefanovic Karadzic]. Vol. I: Pjesme junačke najstarije [The oldest junaks’ songs]. Beograd: SANU, Naučno dleo.
Karadžić,Vuk S. (1988). Srpske narodne pjesme [Serbian folklore songs]. Vol. II: Sabrana dela Vuka Karadžića [Collected works by Vuk Karadzic]. Beograd: Prosveta.
Kilibarda, Novak. (1974). Bogoljub Petranović kao sakupljač narodnih pesama [Bogoljub Petranovic as a collector of folklore songs]. Beograd: SANU.
Kmetova, Tatjana. (1991). Kosovski boj i Kosovo Polje u bugarskom junačkom epu [Kosovo battle and Kosovo Polje in the Bulgarian heroic epic]. In Kosovski boj u književnom i kulturnom nasleđu [Kosovo struggle in literary and cultural heritage]. Beograd: Međunarodni slavistički centar, Filološki fakultet. 503-510.
Knežević, Saša. (2015). Vukova Pjesnarica u zbirci Srpske narodne pjesme iz Bosne i Hercegovine I Bogoljuba Petranovića [Vuk’s Songbook in the collection of Serbian folk song from Bosnia and Herzegovina and Bogoljub Petranović]. In Prvi svetski rat i srpska književnost. Dva veka od Vukove male prostonarodne slavenosrpske pjesnarice [World War I and Serbian literature. Two centuries since Vuk's little folklore Slavic-Serbian booksongs]. Beograd: Međunarodni slavistički centar. 339-348.
Koleva, Antonina Afanasjeva. (1991). Kosovski junaci u bugarskim narodnim epskim pesmama [Kosovo heroes in Bulgarian folklore epic poems]. In Kosovski boj u književnom i kulturnom nasleđu [Kosovo struggle in literary and cultural heritage]. Beograd: Međunarodni slavistički centar, Filološki fakultet. 533-541.
Krstić, Branislav. (1934). Okultni motivi u našim narodnim pesmama [Occult motifs in our folklore songs]. In Prilozi proučavanju narodne poeziјe [Results of the study of folklore poetry] No 1. 62-70.
Krstić, Branislav. (1939). Proročanstva o Kosovskom boju [Prophecies about the battle of Kosovo]. In Prilozi proučavanju narodne poezije [The results of the study of folklore poetry] No 1. 47-53.
Ljubinković, Nenad. (1975). Preispitivanje oblasti nauke o književnosti [Re- examining the field of literature science]. In Književna istorija [Literary history], No 27. 572-574.
Milošević Đorđević, Nada. (2011). Radost prepoznavanja [The joy of recognition]. Novi Sad: Matica Srpska.
Milošević Đorđević, Nada, Pešić, Radmila. (1996). Narodna književnost [Folklore]. Beograd: Trebnik.
Оrhanović, Stjepan М. (1934). Jedan eshatološki motiv u staroj kosovskoj poeziji [An eschatological motif in old Kosovo poetry]. In Prilozi proučavanju narodne poezije [The results of the study of folklore poetry] No 1-2. 208-214.
Petrović, Sonja. (2010). Od kamena nikom ni kamena: strukturni modeli pesama o zidanju Ravanice [„Od kamena nikom ni kamena“: Structural models of songs about the building of Ravanica]. In Tradiciјa – folklor – identitet: tematski zbornik [Tradition – Folklore – Identity: thematic collection]. Gordana Blagoјević, Ivica Todorović. (Eds.). S. Karlovci: Akademiјa SPC za umetnost i konzervaciјu. 349-372.
Petrović, Sonja. (2010) a. Ženidba kneza Lazara: epski model i variјante [The marriage of Prince Lazarus: an epic model and variants]. In Philologia Mediana, No 2. 247-265.
Pešikan Ljuštanović. (1997). Pošljednje vriјeme u Bibliјi i pesmama iz Vukovih zbirki [„Last time“ in the Bible and poems from Wolf's collections]. In Srpska književnost i Sveto pismo [Serbian literature and Scripture]. Beograd: Međunarodni slavistički centar. 185-192.
Petranović, Bogoljub. (1868). Srpske narodne pjesme iz Bosne i Hercegovine [Serbian folklore songs from Bosnia and Herzegovina]. Vol. 2: Epske pjesme straijeg vremena [Old time epic poems]. Beograd: SUD Državna štamparija.
Petranović, Bogoljub. (1870). Srpske narodne pjesme iz Bosne i Hercegovine [Serbian folklore songs from Bosnia and Herzegovina]. Vol. 3: Junačke pjesme starijeg vremena [Old songs about junaks]. Beograd: SUD Državna štamparija.
Pitulić, Valentina. (2005). Uzrok propasti srpskog carstva u krugu varijanata epskih pesama o Kosovskom boju [The cause of the collapse of the Serbian Empire in the circle of variants of epic poems about the Kosovo battle]. In Letopis Matice srpske [Chronicle of Matica Srpska], Vol. 475, part 6. 1051-1058.
Radulović, Nemanja. (2003). Simbolični snovi u usmenoј epici [Symbolic dreams in the oral epic]. In Književna istoriјa [Literary history] No 119. 25-46.
Sofrić, Pavle. (1972). Glavnije bilje u narodnom verovanju i pevanju kod nas Srba [The main herbs in folk belief and singing of our Serbs]. Beograd: Sv. Sava. Stoĭkova, Stefana (Ed.). (2005). Bŭlgarska narodna poeziia i proza v sedem
toma [Bulgarian folklore poetry and prose in 7 volumes]. Varna: EI "LiterNet". https://liternet.bg/folklor/sbornici/bnpp/haidushki/index.html (accessed September 1, 2018).
Suvajdžić, Boško. (1997). Biblija i motivi naše narodne epske poezije [The Bible and the motifs of folklore epic poetry]. In Srpska književnost i Sveto pismo [Serbian literature and Scripture]. Beograd: Međunarodni slavistički centar. 173- 184.
Suvajdžić, Boško. (1998). Recepcija kosovskog predanja u bugarskoj folklornoj tradiciji [Reception of the Kosovo tradition in Bulgarian folklore]. In Srpski jezik: studije srpske i slovenske [Serbian language: Studies of Serbian and Slovenian] No 1-2. 491-515.
Suvajdžić, Boško. (2012). Srpsko i bugarsko usmeno stvaralaštvo u interkulturnom kodu [Serbian and Bulgarian Folklore in intercultural code]. In Srpsko usmeno stvaralaštvo u interkulturnom kodu [Serbian Folklore in intercultural code]. Boško Suvajdžić (Ed.). Beograd: Institut za književnost i umetnost. 127-193.
Tolstoj, Svetlana, Radenković, Ljubinko (Eds.). (2001). Slovenska mitologija [Slavic Mithology]. Beograd: Zepter book world.
Vakarelski, Hristo (Ed.). (2006). Bŭlgarsko narodno tvorchestvo v dvanadeset toma. T. 3: Istoricheski pesni [Bulgarian folklore. Vol. 3: Historical songs]. V arna: EI "LiterNet". URL: https://liternet.bg/folklor/sbornici/bnt/3/.htm (accessed September 5, 2018).
Bogišić, Valtazar. (2003). Narodne pjesme iz starijih najviše primorskih zapisa [Folklore songs in the oldest coastal records]. Gornji Milanovac: Lio.
Čajkanović, Veselin. (1994). Rečnik srpskih narodnih verovanja o biljkama [Dictionary of Serbian folk beliefs about plants]. Beograd: SKZ, BIGZ, Prosveta.
Čajkanović, Veselin. (1994) a. Stara srpska religija i mitologija [Old Serbian religion and mythology]. Beograd: SKZ, BIGZ, Prosveta.
Čajkanović, Veselin. (1994) b. Studije iz srpske religije i folklora 1925–1942 [Studies in Serbian religion and folklore 1925–1942]. Beograd: SKZ, BIGZ, Prosveta.
Detelić, Mirjana. (1992). Mitski prostor i epika [Mythical space and epic]. Beograd: SANU.
Dimitrova, Tsvetelina. (2015). Siuzhetniiat tip ,padane na tsarstvoʻ i obraza na ,posledniia carʻ v bŭlgarski i srŭbski kulturen kontekst. In Književna istoriјa No 157. 333-346.
Gerbran, Alen, Ševalije, Žan (Eds.). (2013). Rečnik simbola : mitovi, snovi, običaji, postupci, oblici, likovi, boje, brojevi [Symbol dictionary: myths, dreams, customs, actions, forms, characters, colors, numbers]. Novi Sad: Stylos art.
Gurevič, Aron. (1987). Problemi narodne kulture u srednjem veku [Problems of folk culture in the Middle Ages]. Beograd: Grafos.
vanova, Evgeniia. (2006). Padaneto na srŭbskoto i na bŭlgarskoto tsarstvo: iunachestvo i mŭchenichestvo [The fall of Serbian and Bulgarian empire: “iunachestvo” and martyrdom]. In Balkanskite identichnosti v bŭlgarskata kultura [Balkan identities in Bulgarian culture]. URL: https://balkansbg.eu/bg/content/bidentichnosti/475-padaneto-na srabskotoi- nabalgarskoto-tzarstvoyunachestvo-i-machenichestvo.html (accessed August 27, 2018).
Jagić, Vatroslav. (1868). Srpske narodne pjesme iz Bosne i Hercegovine [Serbian folklore songs from Bosnia and Herzegovina]. In Rad JAZU. Vol. 2. Zagreb: JAZU.
Jovanović, Vojislav. (1997). O lažnoj narodnoj poeziji [About fake folklore poetry]. In Književna istorija [Literary history] No 102. 192-242.
Kachanovskiĭ, Vladimir. (1882). Pamiatniki bolgarskogo narodnogo tvorchestva [Old samples of Bulgarian folklore]. Vol. 1: Sbornik zapadno-bolgarskih pesen so slovarem [The collection of West Bulgarian songs with a dictionary]. Sankt-Peterburg: Tipografiia Imperatorskoĭ Akademii nauk. URL: https://www.prlib.ru/node/363779/source (accessed August 30, 2018).
Karadžić,Vuk S. (1974). Srpske narodne pjesme iz neobjavljenih rukopisa Vuka Stefanovića Karadžića [Serbian folklore songs from unpublished manuscripts of Vuk Stefanovic Karadzic]. Vol. I: Pjesme junačke najstarije [The oldest junaks’ songs]. Beograd: SANU, Naučno dleo.
Karadžić,Vuk S. (1988). Srpske narodne pjesme [Serbian folklore songs]. Vol. II: Sabrana dela Vuka Karadžića [Collected works by Vuk Karadzic]. Beograd: Prosveta.
Kilibarda, Novak. (1974). Bogoljub Petranović kao sakupljač narodnih pesama [Bogoljub Petranovic as a collector of folklore songs]. Beograd: SANU.
Kmetova, Tatjana. (1991). Kosovski boj i Kosovo Polje u bugarskom junačkom epu [Kosovo battle and Kosovo Polje in the Bulgarian heroic epic]. In Kosovski boj u književnom i kulturnom nasleđu [Kosovo struggle in literary and cultural heritage]. Beograd: Međunarodni slavistički centar, Filološki fakultet. 503-510.
Knežević, Saša. (2015). Vukova Pjesnarica u zbirci Srpske narodne pjesme iz Bosne i Hercegovine I Bogoljuba Petranovića [Vuk’s Songbook in the collection of Serbian folk song from Bosnia and Herzegovina and Bogoljub Petranović]. In Prvi svetski rat i srpska književnost. Dva veka od Vukove male prostonarodne slavenosrpske pjesnarice [World War I and Serbian literature. Two centuries since Vuk's little folklore Slavic-Serbian booksongs]. Beograd: Međunarodni slavistički centar. 339-348.
Koleva, Antonina Afanasjeva. (1991). Kosovski junaci u bugarskim narodnim epskim pesmama [Kosovo heroes in Bulgarian folklore epic poems]. In Kosovski boj u književnom i kulturnom nasleđu [Kosovo struggle in literary and cultural heritage]. Beograd: Međunarodni slavistički centar, Filološki fakultet. 533-541.
Krstić, Branislav. (1934). Okultni motivi u našim narodnim pesmama [Occult motifs in our folklore songs]. In Prilozi proučavanju narodne poeziјe [Results of the study of folklore poetry] No 1. 62-70.
Krstić, Branislav. (1939). Proročanstva o Kosovskom boju [Prophecies about the battle of Kosovo]. In Prilozi proučavanju narodne poezije [The results of the study of folklore poetry] No 1. 47-53.
Ljubinković, Nenad. (1975). Preispitivanje oblasti nauke o književnosti [Re- examining the field of literature science]. In Književna istorija [Literary history], No 27. 572-574.
Milošević Đorđević, Nada. (2011). Radost prepoznavanja [The joy of recognition]. Novi Sad: Matica Srpska.
Milošević Đorđević, Nada, Pešić, Radmila. (1996). Narodna književnost [Folklore]. Beograd: Trebnik.
Оrhanović, Stjepan М. (1934). Jedan eshatološki motiv u staroj kosovskoj poeziji [An eschatological motif in old Kosovo poetry]. In Prilozi proučavanju narodne poezije [The results of the study of folklore poetry] No 1-2. 208-214.
Petrović, Sonja. (2010). Od kamena nikom ni kamena: strukturni modeli pesama o zidanju Ravanice [„Od kamena nikom ni kamena“: Structural models of songs about the building of Ravanica]. In Tradiciјa – folklor – identitet: tematski zbornik [Tradition – Folklore – Identity: thematic collection]. Gordana Blagoјević, Ivica Todorović. (Eds.). S. Karlovci: Akademiјa SPC za umetnost i konzervaciјu. 349-372.
Petrović, Sonja. (2010) a. Ženidba kneza Lazara: epski model i variјante [The marriage of Prince Lazarus: an epic model and variants]. In Philologia Mediana, No 2. 247-265.
Pešikan Ljuštanović. (1997). Pošljednje vriјeme u Bibliјi i pesmama iz Vukovih zbirki [„Last time“ in the Bible and poems from Wolf's collections]. In Srpska književnost i Sveto pismo [Serbian literature and Scripture]. Beograd: Međunarodni slavistički centar. 185-192.
Petranović, Bogoljub. (1868). Srpske narodne pjesme iz Bosne i Hercegovine [Serbian folklore songs from Bosnia and Herzegovina]. Vol. 2: Epske pjesme straijeg vremena [Old time epic poems]. Beograd: SUD Državna štamparija.
Petranović, Bogoljub. (1870). Srpske narodne pjesme iz Bosne i Hercegovine [Serbian folklore songs from Bosnia and Herzegovina]. Vol. 3: Junačke pjesme starijeg vremena [Old songs about junaks]. Beograd: SUD Državna štamparija.
Pitulić, Valentina. (2005). Uzrok propasti srpskog carstva u krugu varijanata epskih pesama o Kosovskom boju [The cause of the collapse of the Serbian Empire in the circle of variants of epic poems about the Kosovo battle]. In Letopis Matice srpske [Chronicle of Matica Srpska], Vol. 475, part 6. 1051-1058.
Radulović, Nemanja. (2003). Simbolični snovi u usmenoј epici [Symbolic dreams in the oral epic]. In Književna istoriјa [Literary history] No 119. 25-46.
Sofrić, Pavle. (1972). Glavnije bilje u narodnom verovanju i pevanju kod nas Srba [The main herbs in folk belief and singing of our Serbs]. Beograd: Sv. Sava. Stoĭkova, Stefana (Ed.). (2005). Bŭlgarska narodna poeziia i proza v sedem
toma [Bulgarian folklore poetry and prose in 7 volumes]. Varna: EI "LiterNet". https://liternet.bg/folklor/sbornici/bnpp/haidushki/index.html (accessed September 1, 2018).
Suvajdžić, Boško. (1997). Biblija i motivi naše narodne epske poezije [The Bible and the motifs of folklore epic poetry]. In Srpska književnost i Sveto pismo [Serbian literature and Scripture]. Beograd: Međunarodni slavistički centar. 173- 184.
Suvajdžić, Boško. (1998). Recepcija kosovskog predanja u bugarskoj folklornoj tradiciji [Reception of the Kosovo tradition in Bulgarian folklore]. In Srpski jezik: studije srpske i slovenske [Serbian language: Studies of Serbian and Slovenian] No 1-2. 491-515.
Suvajdžić, Boško. (2012). Srpsko i bugarsko usmeno stvaralaštvo u interkulturnom kodu [Serbian and Bulgarian Folklore in intercultural code]. In Srpsko usmeno stvaralaštvo u interkulturnom kodu [Serbian Folklore in intercultural code]. Boško Suvajdžić (Ed.). Beograd: Institut za književnost i umetnost. 127-193.
Tolstoj, Svetlana, Radenković, Ljubinko (Eds.). (2001). Slovenska mitologija [Slavic Mithology]. Beograd: Zepter book world.
Vakarelski, Hristo (Ed.). (2006). Bŭlgarsko narodno tvorchestvo v dvanadeset toma. T. 3: Istoricheski pesni [Bulgarian folklore. Vol. 3: Historical songs]. V arna: EI "LiterNet". URL: https://liternet.bg/folklor/sbornici/bnt/3/.htm (accessed September 5, 2018).
Објављено
2019-10-10
Како цитирати
IlićD. M. (2019). ПРОРОЧАНСТВА О ПАДУ ЦАРСТВА У СРПСКИМ И БУГАРСКИМ ЕПСКИМ ПЕСМАМА. Филолошке студије, 17(1), 124-146. преузето од https://journals.ukim.mk/index.php/philologicalstudies/article/view/222
Bрој часописа
Секција
Литература у интеркултуралном контексту
Philological studies © 2019. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License
