ПРОСВЕТИТЕЛСТВОТО – МИНАТО ИЛИ СЕГАШНОСТ

  • Valentina Mironska-Hristovska Институт за македонска литература Универзитет „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје, Македонија

Povzetek

Во проследувањето на темата, појдовна точка се придобивките од просветителството во Европа и на Балканот. Истовремено, следи нивно компаративно проследување со промените од новиот светски поредок, поточно, состојбата во културата, економијата, политиката, критиката итн. Накратко, проследени се претставниците на просветителството на Балканот и придобивките од нивните заложби, по што следува кратката согледба на историските настани, односно на настаните по појавата на национализмот во 19-тиот век поради што дел од мисијата и визијата на просветителските придобивки бил пренасочен кон други цели, поради што сè уште останува констатацијата на Фуко дека „Не знам дали некогаш ќе станеме полнолетни. Многу работи во нашето искуство нè убедуваат дека историскиот настан Aufklärung не нè направил полнолетни и сè уште такви не сме“.

Prenosi

Podatki o prenosih še niso na voljo.

Literatura

Актон, Лорд. 2001. Историја на слободата. Скопје: Слово.
Bauringer, Herman. 2001. Etnogologija. Beograd: Biblioteka XXvek.
Берѓаев, Николај. 1996. За човековото ропство и слободата. Скопје: Култура.
Bogdanović, David. 1933. Pregled književnosti Hrvatske i Srpske. Zagreb: Tisak i naklada knjižare L. Hartmana.
Борисова Михова, Лидия. 1995. Българските календари. Пловдив: „Полиграф“.
Vidan, Gabrijela. 1982. „Osamnaesto stoljeće“, Povjest svjetske književnosti, knjiga 3, str. 286-386. Zagreb: Mladost.
Вовел, Мишел (приредио). 2006. Човек доба просвећености. Београд: CLIO.
Diltaj, Vilhelm. 1980. Zasnivanje duhovnih nauka. Beograd: Prosveta.
Žmegać, Viktor. 1982. „Antiklasicistička faza prosvjetiteljstva. Sturm und Drang“. Povjest svjetske književnosti, knjiga 5, str. 71-86. Zagreb: Mladost.
Јелавич, Барбара. 1999. Историја на Балканот осумнаесетти и деветнаесетти век. Скопје: Лист.
Касирер, Ернст. 1998. Есеј за човекот. Скопје: Култура.
Kalin, Boris. 1983. Povijest filosofije. Zagreb: Školska knjiga.
Конев, Илия. 1983, 1991, 1998. Българското възраждане и просвешението. София
Конески Блаже. 1981. „Македонските учебници од XIX век“ во За македонскиот литературен јазик. Скопје: Култура, Македонска книга, Мисла, Наша книга.
Константиновиħ, Изабела. 1997. „Рукописна штива у XVII веку”, XVII столеħе, књ. II, св. 1, Нови Сад.
Купер, Е. Дејвид. 2004. Светска филозофија. Нови Сад: Световид.
Лори, Бернард. 2003. Балканска Европа. Скопје: Матица македонска.
Мазовер, Марк. 2003. Балканот кратка историја. Скопје: Евро-Балкан пресс.
Миронска-Христовска, Валентина. 2005. Просветителството во Македонија. Скопје: Институт за македонска литература.
Миронска-Христовска, Валентина. 2007. Македонската преродба. Скопје: Институт за македонска литература.
Павловић, К. Стеван. 2004. Историја Балкана 1804-1945. Београд: CLIO.
Pejović, Danilo. 1982. Francuska prosvjetiteljska filozofija. Zagreb: Nakladni zavod Matice Hrvatske.
Петканова, Донка. 1992. „Сборниците на XVI-XVIII в.“, Старобългарска литература IX-XVIII век, стр. 531-542. София: Университетско издателство „Климент Охридски“.
Putinja Filip – Stref-Fenar Žoslin. 1997. Teorije o etnicitetu. Beograd: Biblioteka XX vek.
Sekulić, Ljerka. 1982. „Prvo razdoblje prosvjetiteljstva i građanska kultura osjećajnosti“, Povjest svjetske književnosti, knjiga 5, str. 58-71. Zagreb: Mladost.
Skruton, Roger. 1998. Kratka istorija modern filozofije od Dekarta do Vingeštajna. Beograd: Narodna knjiga Alfa.
Страховъ, Н. 1904. Кратка история на философията. София: Печатница на Хр. Г. Бъчеваровъ.
Фридрих, Ниче. 2001. О користи и штети историје за живот. Нови Сад: Светови.
Foucault, Michel. 1997. „Što je prosvjetiteljstvo?“. s. Čemu, god. IV, sv. 2 (10), str. 87-99. Zagreb.
Фуко, Мишел. 1998. Треба бранити друштво. Нови Сад: Светови.
Шопенхауер, Артур. 1998. Етика. Скопје: Култура.
Hrvatskinarodnipreporod/Hrvatskaenciklopedija www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id26455
(пристапено 3.4.2017).
Dugo Devetnaeseto stoljeće (1797-1918). www.crsrv.org/it/istra_vrijeme/PDF/425-530.pdf.
(пристапено 7.4.2017).
Age of Enlightenment - New World Encyclopedia
www.newworldenciclopedia.org/entryAge_of_Enlightment (пристапено30.01.2017).
Encyclopaedia Britannica. www.britanica.com/topic/history-of-Europe/The Enlightement. (пристапено 8.2.2017).
New World Encycloredia Age of Enlightenment.www.history.com/topics/enlightenment/
Enlightenment-Fast&Summary-History.com. (пристапено 16.2.2017).
Јован Деретић. Историја српске књижевности.
www.savezguslarasrbije.rs/download/.../jovan_deretic_istorija_srpske_knjizevnosti.pdf. (пристапено21.3.2017).
Павле Ивић и Митар Пешкин. Српско штампарство.https://www.rastko.rs/isk/index_c.html.
(пристапено 27.3.2017)
Јован Деретић. Књижевност 18. и 19. Век. https://www.rastko.rs/isk/index_c.html. (пристапено
27.3.2017). Драган М. Јаковљевић. Српске културне и просветне установе у Маћарској у 19 веку како носиоци културолошког препорода српског народа. www.riznicasrpska.net/knjizenost/index.php?topic=908.0. (пристапено 29.3.2017).
Philological Studies Vol.15 No.2 2017
Objavljeno
2019-10-17
Kako citirati
Mironska-Hristovska, V. (2019). ПРОСВЕТИТЕЛСТВОТО – МИНАТО ИЛИ СЕГАШНОСТ. Filološke Pripombe, 15(2), 13-28. Pridobljeno od https://journals.ukim.mk/index.php/philologicalstudies/article/view/255
Številka
Letn. 15 Št. 2 (2017): Filološke pripombe
Rubrike
Zgodovina in filologija

Avtorji se v reviji predstavljajo z izvirnimi prispevki, ki temeljijo na rezultatih lastnega raziskovanja. Tisti, so poleg avtorja znatno prispevali k nastanku prispevka (članka), so poimenovani kot soavtorji. Avtor (in morebitni soavtorji) skupaj s prispevkom odda tudi izpolnjen obrazec za prijavo prispevka (Paper Submission Form), s katerim soglaša z objavo.

Revija sprejema tiste znanstvene prispevke, ki prej še niso bili izdani. V izdajo ne sprejema prispevkov, ki v veliki meri ponavljajo druge, že objavljene prispevke istega avtorja. Za ponavljanje se šteje tudi kompilacija - besedilo, ki ga sestavljajo fragmenti iz že objavljenih monografij ali člankov. Plagiatorstvo in čezmerno (kar pomeni več kot tretjino celotnega obsega) navajanje del drugih znanstvenikov velja za nedopustno. Vsi citati, fragmentarna povzemanja in uporabljeno gradivo se morajo korektno nanašati na avtorje oz. prvotni vir. Če je delež tujega besedila velik, priporočamo, da se število citatov zmanjša in količina izvirnega besedila poveča.

Avtor mora nujno pridobiti dovoljenja za uporabo vseh izposojenih gradiv (kot so denimo ilustracije), pri katerih nima statusa imetnika avtorskih pravic sam. Zagotavlja, da prispevek ne vključuje podatkov, ki niso dostopni javno in bi lahko predstavljali tajne informacije.

V seznam literature se napiše samo tisto gradivo, ki je bilo dejansko uporabljeno za potrebe raziskave oz. na katero se avtor v besedilu dejansko sklicuje.

Priporočjivo je, da se v besedilu (če je le možno) navede vire finančne podpore za izvedbo raziskave, prav tako se lahko doda zahvalo kolegom, ki so kakorkoli pripomogli pri nastajanju članka, ne morejo pa biti opredeljeni kot soavtorji.

Z oddajo besedila in obrazca za prijavo prispevka se avtor uradno strinja z objavo v reviji Filološke pripombe. S tem ostaja imetnik avtorskih pravic, sme pa tudi preklicati objavo, če je prispevek v fazi pregledovanja oz. če še ni objavljen na spletni strani. O preklicu mora pisno obvestiti uredništvo revije.

Za objavo članka avtor ne prejme plačila. Objava je v spletni obliki dostopna brezplačno, in sicer pod licenco Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.

Etični Kodeks

Uredništvo

Vse prispevke v prvi vrsti pregledajo sodelavci uredništva, ki so pozorni na skladnost z iskano problematiko in na skladnost s formatom revije. Uredništvo Filoloških pripomb zagotavlja, da izbira recenzentov in rezultati recenzije niso odvisni od komercialnih interesov, spola, narodnosti, verske pripadnosti, politične opredelitve in drugih podobnih dejavnikov. Edini kriterij je akademska ustreznost prispevka.

Ko recenzenta podata mnenje pripravljen za objavo, zavrnjen ali pa zahteva avtorjeve popravke. V primeru nestrinjanja z recenzijo ima avtor pravico pojasniti svoja stališča. Če se stališča obeh recenzentov še vedno razlikujejo od avtorjevih, preveri prispevek tretji recenzent, lahko pa po posebni obravnavi vprašanja o njem glasuje članstvo uredništva.

Recenzenti

Preverjanje prispevka poteka z anonimno recenzijo, ki jo opravita dva eksperta z istega področja (avtor ne izve njunih priimkov, recenzenta ne izvesta priimka avtorja). Za recenzijo se predvideva od 3 do 4 tedne časa. Za recenzente se navadno izbira člane uredništva ali znanstvenike, ki so o isti tematiki pisali v prejšnjih številkah revije, po potrebi pa je mogoče kontaktirati tudi eksperte iz drugih organizacij, mest ali držav.

Recenzent mora biti torej specializiran za isto tematiko, kot je izpostavljena v prejetem prispevku. Uredništvo se prizadeva, da bi zagotovilo izogib konflikta interesov med podanim mnenjem o članku in avtorjem samega članka.

Recenzent je dolžan opozoriti urednika in člane redakcije na kakršnekoli prekomerne podobnosti ali sovpadanja prispevka s teksti, ki jih sicer pozna. Ohranjati mora strokovno tajnost in nima pravice tretjim osebam predstavljati prispevka (in podatkov v njem), dokler ta ni objavljen.

Recenzent poda objektivno, pretehtano in argumentirano oceno prispevka. Kritike oblikuje korektno; tako, da se navezuje samo na besedilo prispevka in informacije, ki jih slednji ponuja.

Uredništvo revije predpostavlja, da sta mnenje in kritični zapis napisana z dobrim namenom - da bi bila avtorju v pomoč pri odpravi pomanjkljivosti oz. da bi se njegovo pisanje izboljšalo do te mere, da bi upravičil javno objavo in dostopnost svojih spoznanj celotni znanstveni skupnosti.