ДИСКУРЗИВНЕ ШЕТЊЕ ПЕЧАЛБАРСТВА КАО ТРАУМЕ: ОД КОЛЕКТИВНОГ ИСКУСТВА ДО СТВАРАЊА НОСТАЛГИЈЕ
Апстракт
У раду се полази од праћења промена статуса Анђелка Крстића у оквирима српске и македонске књижевности. Могућност да Крстић буде безусловно прихваћен као вишедомни аутор разуме се као безиодеолошки принцип историје књижевности која може да буде укључена у детрауматизацију прошлости и стварање бесконфликте будућности. Сличности у тематизацији печалбарства у романима Трајан Анђелка Крстића и Неверство Дејана Трајкоског су маргиналне у односу на укљученост главног јунака савременог романа у модернизацијске процесе којима је захваћен појединац отворен за искуства Другог. Међутим, у закључку рада уочава се да дискретни историјски контекст романа Неверство репродукује наративе сећања који у прошлости виде свој субјекaт једино као жртву колективне трауме. Поред тога што роман Неверство садржи елементе окрепљујуће релативизације сећања, ипак, на плану односа према прошлости Балкана у коју је укључен и Други, долази под утицај владајућих дискурса који су одустали од вишеперспективности. Вишеперспективност која не искључује Другог представља предуслов бесконфликтне будућности култура балканских народа.
Downloads
Референци
Krstić, Anđelko. 1954. Trajan. Roman iz života makedonskih pečalbara. Novi Sad: Bratstvo-jedinstvo.
Трајкоски, Дејан. 2018. Неверство. Зрењанин: Агора.
Aleksić, Stefan. 2016. „Sećanje i zaborav u postsocijalizmu”. Приступљено 5.2.2020. https://pescanik.net/secanje-zaborav-u-postsocijalizmu/.
Asman, Alaida. 2011. Duga senka prošlosti. Beograd: Biblioteka XX vek.
Bojm, Svetlana. 2005. Budućnost nostalgije. Beograd: Geopoetika.
Brunnbauer, Ulf. 2016. Globalizing Southeastern Europe: Emigrants, America, and State since the Late Nineteenth Century. Lanham, Md.: Lexington Books. Ćirić, Saša. 2020. „Oko Balkana”. Радио Београд 2. Приступљено 6.2.2020. http://www.rts.rs/page/radio/sr/story/24/radio-beograd-2/3820431/gosti-dejan-trajkoski-i-stevo-grabovac.html.
Farrar, Margaret E. 2011. “Nostalgia, and the Politcs of Place Memory”. Political Research Quartely 64 (4): 723–35.
Kovačević, Božidar. 1954. „Anđelko Krstić i njegovo delo”. U: Trajan. Roman iz života makedonskih pečalbara, 5–19. Novi Sad: Izdavačko preduzeće „Bratstvo- jedinstvo”.
Kuljić, Todor. 2006. Kultura sećanja. Beograd: Čigoja štampa.
Kuljić, Todor. 2012. „Klasno društvo bez klasne borbe”. Приступљено 4.2.2020. https://pescanik.net/klasno-drustvo-bez-klasne-borbe/.
Luchurst, Rodger. 2013. Trauma Question. Abington: Routledge. Mecadra, Sandro. s. d. „Dug pogled ka autonomiji. Kapitalizam, migracije i društvene borbe”. Приступљено 5.2.2020. https://www.kuda.org/sr/dug-pogled-ka-autonomiji-kapitalizam-migracije-i-dru-tvene-borbe/. Mihaljinac, Nina. 2016. Svedočenje i reprezentacija traume u vizuelnim umetnostima: NATO bombardovanje SR Jugoslavije. Beograd: Univerzitet umetnosti u Beogradu.
Алаѓозовски, Роберт. 2017. „Вртлог на креативноста: кон романот ‘Неверство’ на Дејан Трајковски, издание на авторот, 2014 година.” Приступљено 5.2.2020. https://lektira.mk/kritika/vrtlog-na-kreativnosta/.
Андоновски, Венко. 2018 „Роман преко прага нове форме“. У: Неверство, Дејан Трајкоски, 102–105. Зрењанин: Агора.
Бечејски, Мирјана. 2006. „Печалбарство као опседантна тема Анђелка Крстића у роману Трајан”. Баштина 20: 45–59.
Грандић, Александар. 2007. „Дораде и прераде романа Трајан Анђелка Крстића”. Књижвна историја 39 (131–132): 159–84.
Деретић, Јован. 2007. Историја српске књижевности. Београд: Sezam Book. Друговац, Миодраг. 1990. Историја на македонската књижевност. XX Век. Скопје: Мисла.
Јеврић, Милорад. 2004. „Роман Трајан парадигма српско-македонске узајамности”. У: Научни састанак слависта у Вукове дане 32 (2): 199–205. Београд: Међународни славистички центар на Филолошком факултету.
Јеврић, Милорад. 2019. „Анђелко Крстић као српски и македонски писац”. Исходишта 5: 177–99.
Јовановић, Слободан A. 1937. „Нова књижевност”. Гласник Скопског научног друштва. Споменица двадесетпетогодишњице ослобоћења Јужне Србије 1912-1937, XVII–XVIII: 847–855.
Капушевска-Дракулевска, Лидија. s.d. „Аспектот на другоста во македонската драма”. Приступљено 20.1.2020. http://www.mactheatre.edu.mk/tekst.asp?lang=mac&tekst=57&str=7.
Микић, Радивоје. 1997. „Композиција приповедака Анђелка Крстића”. У: Књижевност Старе и Јужне Србије до Другог светског рата, ур.
Владимир Цветановић, 85–97. Институт за књижевност и уметност/Балканолошки институт САНУ.
Милановић, Жељко. Живанчевић Секеруш, Ивана. 2019. Увод у проучавање македонске књижевности I. Нови Сад: Филозофски факултет.
Недић, Марко. 1997. „Разговор са Стојаном Крстићем о Анђелку Крстићу”. У: Књижевност Старе и Јужне Србије до Другог светског рата, ур.
Владимир Цветановић, 211–215. Београд: Институт за књижевност и уметност/Балканолошки институт САНУ.
Поповски, Јован. 2000. „Последната средба со Анѓелко Крстиќ”. Разгледи 43 (3–4): 166–75.
Радически, Наум. 2004. „Роман пред романот – Трајан од Анѓелко Крстиќ и Мара Од Стојан Христев”. У: 50 години од македонскиот роман, ур. Александар Прокопиев и др., 29–34. Скопје: Институт за македонска литература.
Скерлић, Јован. 1997. Историја нове српске књижевности. Београд: Завод за уџбенике и наставна средства.
Трајкоски, Дејан. 2015. „Трајкоски: Секојдневно учам од Петре М. Андреевски”. Радио слободна Европа. Приступљено 6.2.2020. https://www.slobodnaevropa.mk/a/26818074.html.
Цветановић, Владимир. 1998. Књижевност Старе и Јужне Србије до Другог светског рата. 2. Београд: Институт за књижевност и уметност/Балканолошки институт САНУ.
Чашуле, Коле. 1952. „Записи на последносто вигавање со Анѓелко Крстиќ”. Современост 2 (6): 31–36.
Alaǵozovski, Robert. 2017. „Vrtlog na kreativnosta: kon romanot ‘Neverstvo’ na Dejan Trajkovski, izdanie na avtorot, 2014 godina” [“A whirlwind of creativity: toward a novel Infidelity by the author Dejan Trajkoski, published in 2014.”]. https://lektira.mk/kritika/vrtlog-na-kreativnosta/. Accessed 5/2/2020. (In Macedonian.)
Aleksić, Stefan. 2016. „Sećanje i zaborav u postsocijalizmu” [“Memory and forgetfulness in post-socialism”]. https://pescanik.net/secanje-zaborav-u- postsocijalizmu/. Accessed 5/2/2020. (In Serbian.)
Andonovski, Venko. 2018 „Roman preko praga nove forme“ [“A novel beyond the threshold of a new form”]. In Neverstvo [Infidelity], Dejan Trajkoski, 102–105. Zrenjanin: Agora. (In Serbian.)
Asman, Alaida. 2011. Duga senka prošlosti [Long shadow of the past]. Beograd: Biblioteka XX vek. (In Serbian.)
Bečejski, Mirjana. 2006. „Pečalbarstvo kao opsedantna tema Anđelka Krstića u romanu Trajan” [“Migrant workers as an obsessive theme of Andjelko Krstic in the novel Trajan”]. Baština [Heritage] 20: 45–59. (In Serbian.)
Bojm, Svetlana. 2005. Budućnost nostalgije [The future of nostalgia]. Beograd: Geopoetika. (In Serbian.)
Brunnbauer, Ulf. 2016. Globalizing Southeastern Europe: Emigrants, America, and State since the Late Nineteenth Century. Lanham, Md.: Lexington Books.
Cvetanović, Vladimir. 1998. Književnost Stare i Južne Srbije do Drugog svetskog rata. 2. [Literature of Old and Southern Serbia until the Second World War]. Beograd: Institut za književnost i umetnost/Balkanološki institut SANU. (In Serbian.)
Ćirić, Saša. 2020. „Oko Balkana” [“Around the Balkans”]. Radio Beograd 2. http://www.rts.rs/page/radio/sr/story/24/radio-beograd-2/3820431/gosti-dejan- trajkoski-i-stevo-grabovac.html. Accessed 6/2/2020. (In Serbian.)
Čašule, Kole. 1952. „Zapisi na poslednosto vigavanje so Anǵelko Krstiḱ” [“Records from the last meeting with Andjelko Krstic”]. Sovremenost [Modernity] 2 (6): 31–36. (In Macedonian.)
Deretić, Jovan. 2007. Istorija srpske književnosti [History of Serbian literature]. Beograd: Sezam Book. (In Serbian.)
Drugovac, Miodrag. 1990. Istorija na makedonskata književnost [The history of Macedonian literature]. XX Vek. Skopje: Misla. (In Macedonian.)
Farrar, Margaret E. 2011. „Nostalgia, and the Politcs of Place Memory”. Political Research Quartely 64 (4): 723–35.
Grandić, Aleksandar. 2007. „Dorade i prerade romana Trajan Anđelka Krstića” [“Amendments and adaptations of the novel Trajan by Andjelko Krstic”]. Književna istorija [Literary history] 39 (131–132): 159–84. (In Serbian.)
Jevrić, Milorad. 2004. „Roman Trajan paradigma srpsko-makedonske uzajamnosti” [“Novel Trajan a paradigm of reciprocity between Serbia and Macedonia”]. In Naučni sastanak slavista u Vukove dane [Scientific meeting of Slavists during “Vukovi dani” festive event] 32 (2): 199–205. Beograd: Međunarodni slavistički centar na Filološkom fakultetu. (In Serbian.)
Jevrić, Milorad. 2019. „Anđelko Krstić kao srpski i makedonski pisac” [“Andjelko Krstic as a Serbian and Macedonian writer”]. Ishodišta [Origins] 5: 177–99. (In Serbian.)
Jovanović, Slobodan A. 1937. „Nova književnost” [“New Literature”]. Glasnik Skopskog naučnog društva. Spomenica dvadesetpetogodišnjice oslobođenja Južne Srbije 1912-1937 [Gazette of the Skopje Scientific Society. Memorial to the 25th Anniversary of the Liberation of the Southern Serbia 1912-1937], XVII–XVIII: 847–855. (In Serbian.)
Kapuševska-Drakulevska, Lidija. s.d. „Aspektot na drugosta vo makedonskata drama” [“Aspect of Otherness in Macedonian Drama”]. http://www.mactheatre.edu.mk/tekst.asp?lang=mac&tekst=57&str=7. Accessed 20/1/2020. (In Macedonian.)
Kovačević, Božidar. 1954. „Anđelko Krstić i njegovo delo” [“Andjelko Krstic and his work”]. In Trajan. Roman iz života makedonskih pečalbara [Trajan. A novel from the life of Macedonian migrant workers], 5–19. Novi Sad: Izdavačko preduzeće „Bratstvo-jedinstvo”. (In Serbian.)
Kuljić, Todor. 2006. Kultura sećanja [The culture of memory]. Beograd: Čigoja štampa. (In Serbian.)
Kuljić, Todor. 2012. „Klasno društvo bez klasne borbe” [“Class society without class struggle”]. https://pescanik.net/klasno-drustvo-bez-klasne-borbe/. Accessed 4/2/2020. (In Serbian.)
Luchurst, Rodger. 2013. Trauma Question. Abington: Routledge.
Mecadra, Sandro. s. d. „Dug pogled ka autonomiji. Kapitalizam, migracije i društvene borbe” [“A long look at autonomy. Capitalism, migrations and social struggles”]. https://www.kuda.org/sr/dug-pogled-ka-autonomiji-kapitalizam- migracije-i-dru-tvene-borbe/. Accessed 5/2/2020. (In Serbian.)
Mihaljinac, Nina. 2016. Svedočenje i reprezentacija traume u vizuelnim umetnostima: NATO bombardovanje SR Jugoslavije [Testimony and representation of trauma in the visual arts: NATO bombing of FR Yugoslavia]. Beograd: Univerzitet umetnosti u Beogradu. (In Serbian.)
Mikić, Radivoje. 1997. „Kompozicija pripovedaka Anđelka Krstića” [“Composition of stories by Andjelko Krstic”]. In Književnost Stare i Južne Srbije do Drugog svetskog rata [Literature of Old and Southern Serbia until the Second World War], ur. Vladimir Cvetanović, 85–97. Institut za književnost i umetnost/Balkanološki institut SANU. (In Serbian.)
Milanović, Željko. Živančević Sekeruš, Ivana. 2019. Uvod u proučavanje makedonske književnosti I [Introduction to the study of Macedonian literature I]. Novi Sad: Filozofski fakultet. (In Serbian.)
Nedić, Marko. 1997. „Razgovor sa Stojanom Krstićem o Anđelku Krstiću” [“Interview with Stojan Krstic about Andjelko Krstic”]. In Književnost Stare i Južne Srbije do Drugog svetskog rata [Literature of Old and Southern Serbia until the Second World War], ur. Vladimir Cvetanović, 211–215. Beograd: Institut za književnost i umetnost/Balkanološki institut SANU. (In Serbian.)
Popovski, Jovan. 2000. „Poslednata sredba so Anǵelko Krstiḱ” [“The last meeting with Andjelko Krstic”]. Razgledi [Reviews] 43 (3–4): 166–75. (In Macedonian.)
Radičeski, Naum. 2004. „Roman pred romanot – Trajan od Anǵelko Krstiḱ i Mara Od Stojan Hristev” [“Novel before the novel – Trajan by Andjelko Krstic and Mara by Stojan Hristev”]. In 50 godini od makedonskiot roman [50 Years of the Macedonian Novel], ur. Aleksandar Prokopiev i dr., 29–34. Skopje: Institut za makedonska literatura. (In Macedonian.)
Skerlić, Jovan. 1997. Istorija nove srpske književnosti [History of New Serbian Literature]. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. (In Serbian.)
Trajkoski, Dejan. 2015. „Trajkoski: Sekojdnevno učam od Petre M. Andreevski” [“Trajkoski: I am learning every day by Petar M. Andreevski”]. Radio slobodna Evropa. https://www.slobodnaevropa.mk/a/26818074.html. Accessed 6/2/2020. (In Macedonian.)
Авторски права (c) 2020 Željko Milanović
Ова дело е лиценцирано под меѓународната лиценца Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0.
Авторите во списанието претставуваат оригинални дела врз основа на резултатите од сопственото истражување. Лицата кои дале значителен придонес во трудот се наведуваат како коавтори. Заедно со статијата, авторите (и коавторите, доколку ги има) треба да достават пополнет образец за пријава на трудот (Paper Submission Form), со кој се потврдува согласноста на авторот за објавување на трудот.
Списанието прифаќа научни трудови кои претходно не биле објавени. Не се прифаќаат трудови кои во голема мера ги повторуваат претходно објавените трудови на авторите. Повторувањето подразбира и компилација – текст составен од фрагменти од објавена монографија или голем број на претходно објавени статии. Плагијатот не е дозволен, како и прекумерното цитирање на туѓи трудови (една третина или повеќе од целиот труд). Сите цитати, цитирани извадоци и материјали мора да имаат цитирани автори и извори. Ако уделот на туѓиот труд е преголем, се препорачува да се скратат цитатите и да се зголеми обемот на оригиналниот текст.
Авторот треба да ги има сите потребни дозволи за користење на позајмените материјали и материјалите на други автори што ги користи во својот труд (илустрации и слично). Авторот гарантира дека статијата не содржи информации што не подлежат на објавување во отворен печат, вклучувајќи ги и оние што содржат или претставуваат доверливи информации.
Во списокот на литературата се вклучени само делата цитирани во трудот, како и линковите за страниците и изворите од кои е цитирано доколку станува збор за извори од интернет. На авторот му се препорачува да ги наведе во текстот изворите на финансиска поддршка на спроведените истражувања и стипендиите, доколку ги имало. Исто така, може да се изрази благодарност и до колегите кои придонеле или помогнале околу работата на текстот, а кои не се коавтори.
Со доставувањето на ракописот и образецот на апликација до редакцијата, авторот официјално се согласува со објавувањето на неговиот труд во „Филолошки студии“. Авторите се носители на авторски права и ги задржуваат сите права за објавување и користење на статијата. Авторите имаат право да ја повлечат статијата во кое било време до моментот на објавување на сајтот, со тоа што претходно за тоа, по писмен пат, треба да ја известат редакцијата на списанието.
Статиите се објавуваат бесплатно. Содржината е достапна под лиценцијата Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.
Издавачка Етика
Редакција
Сите трудови доставени до Редакцијата ги читаат прво нејзините членови и соработници за да се утврди дали се однесуваат тие на релевантната проблематика и дали одговараат на форматот на списанието. Редакцијата на „Филолошки студии“ гарантира дека разгледувањето на доставените трудови и нивните рецензии не зависат од: комерцијални интереси, пол, националност, верски убедувања, политички ставови и други фактори. Единствениот критериум при изборот е академското ниво на трудот.
Во зависност од рецензијата, статијата може веднаш да се прати за објавување, да биде отфрлена или испратена до авторот за измена и за доработка. Во случај на несогласување со забелешките на рецензентот, авторот има право да ги оправда своите ставови. Доколку од рецензентите се добиени контрадикторни мислења, текстот се упатува на трет рецензент или конечната одлука се заснова на гласање на членовите на Редакцијата, по одделното разгледување.
Рецензенти
Статиите испратени до Редакцијата минуваат процес на двојно анонимно рецензирање. Имињата на рецензентите не треба да му бидат познати на авторот на статијата и обратно. Рокот за рецензирање е три-четири седмици. Рецензентите можат да бидат членови на Редакцијата и автори на списанието што објавувале претходно во него. Онаму каде што е неопходно, за рецензенти се назначуваат специјалисти од други: организации, градови и земји.
Рецензентите треба да бидат специјалисти за предметно-тематската област на која се однесува статијата. Редакцијата треба да спречи каков било судир на интереси во врска со дадениот научен труд и со неговиот автор.
Рецензентот е должен да им обрне внимание на членовите на Редакцијата за секоја суштинска сличност или поистоветување меѓу ракописот што се рецензира и која било друга публикација што му е позната. Рецензентот, исто така, е должен да го држи во тајност трудот што му е доверен, да не го пренесува на трети лица ракописот што му е доверен нему за рецензија и пред објавувањето на публикацијата да не ги објавува информациите содржани во него.
Рецензентите треба да дадат објективна, непристрасна и аргументирана процена на трудот. Забелешките треба да бидат формулирани коректно, така што оценувањето на трудот се однесува само на текстот на статијата и на неговата содржина. Рецензијата треба да биде напишана добронамерно, а наведените забелешки имаат за цел да им помогнат на авторите да ги коригираат утврдените недостатоци и да ја подобрат статијата пред да биде објавена таа на веб-страницата на издавачот и пред да биде достапна за пошироката публика.
