ЭЛЕКТРОННЫЙ «СЛОВАРЬ МИФОЛОГИЧЕСКОЙ ЛЕКСИКИ ПЕРМСКОГО КРАЯ» КАК ОСНОВА ДЛЯ ЛИНГВОГЕОГРАФИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ: НОМИНАЦИИ РУСАЛКИ В АРЕАЛЬНОМ АСПЕКТЕ
Апстракт
Статья демонстрирует возможности применения электронного «Словаря мифологической лексики Пермского края» в лингвогеографических исследованиях: в ареальном аспекте рассмотрены номинации русалки, отмеченные на территории региона. С помощью словаря создана соответствующая лингвистическая карта. Проведенный анализ показал, что наибольшее распространение в крае получила общерусская единица русалка, которая фиксируется практически во всех районах. Отдельные ареалы образуют лишь некоторые номинации (чертовка, лешачиха, водяная, шишига, полудница). Остальные названия носят локальный характер. Отсутствие названий русалки, общих для всей пермской территории, и наличие множества локальных номинаций свидетельствуют о постепенной утрате представлений об этом персонаже. Общность региональной традиции поддерживается лишь на уровне отдельных мифологических верований, а не языка. К числу таких поверий, нашедших отражение в номинациях русалки, относятся представления о ее демонической природе, месте ее обитания, наличии у нее длинных волос, запрете называть ее прямым именем и необходимости ее задабривать. Преимуществом электронного «Словаря мифологической лексики Пермского края» при создании лингвистической карты является возможность идти как от вокабулы (через раздел «Мифологический персонаж»), так и от географической пометы (через раздел «Географический указатель лексических единиц»). Оба подхода позволяют составить карту быстрее, чем при работе с бумажным словарем, поскольку электронный словарь дает возможность автоматически получить перечень всех картографируемых единиц.
Downloads
Референци
Белова, О.В. (2006). Этнические стереотипы по данным языка и народной культуры славян (этнолингвистическое исследование): Диссертация доктора филологических наук. Москва: Институт славяноведения РАН [Belova, Ol'ga V. (2006). Ethnic stereotypes according to the language and folk culture of the Slavs (ethnolinguistic research): Thesis of Doctor of sciences. Moscow: Institute of Slavic Studies RAS]. (In Russian.)
Березович, Е.Л., Виноградова, Л.Н. (2012). Черт. В: Толстой, Н.И., Толстая, С.М. (Ред.). Славянские древности: этнолингвистический словарь, Т. 5. Москва: Международные отношения [Berezovich, E.L., Vinogradova, L.N. (2012). Devil. In: Tolstoy, N.I., Tolstaia, S.M. (Eds.). Slavic antiquities: ethnolinguistic dictionary, Vol. 5. Moscow: Mezhdunarodnye otnosheniya]. 519-527. (In Russian.)
Фасмер, М. (Сост.). (1986). Этимологический словарь русского языка, Т. 1. Москва: Прогресс [Fasmer, M. (Compl.) (1986). Etymological dictionary of the Russian language, Vol. 1. Moscow: Progress]. (In Russian.)
Гура, А.В. (2011). Брак и свадьба в славянской народной культуре: семантика и символика. Москва: Индрик [Gura, A.V. (2011). Marriage and wedding in Slavic folk culture: semantics and symbolism. Moscow: Indrik]. (In Russian.)
Гура, А.В., Терновская, О.А., Толстая, С.М. (Сост.). (1998). Программа полесского этнолингвистического атласа. В: Толстой, Н.И. (Отв. ред.). Полесский этнолингвистический сборник. Материалы и исследования. Москва: Наука [Gura, A.V., Ternovskaia, O.A., Tolstaia, S.M. (Compls.). (1983). Program of the Polesia ethnolinguistic Atlas. In: Tolstoy, N.I. (Ed.). Polesie ethnolinguistic collection. Materials and research. Moscow: Nauka]. 21-46. (In Russian.)
Гура, А.В. (1997). Символика животных в славянской народной традиции. Москва: Индрик [Gura, A.V. (1997). Animal symbolism in the Slavic folk tradition. Moscow: Indrik]. (In Russian.)
Иванов, В.В. (1998). Русский мифологион. Петрозаводск: Издательство КГПУ [Ivanov, V.V. (1998). Russian mythology. Petrozavodsk: Izdatel'stvo KGPU]. (In Russian.)
Левкиевская, Е.Е. (1999б). Кикимора. В: Толстой, Н.И., Толстая, С.М. (Ред.) Славянские древности: этнолингвистический словарь, Т. 2. Москва: Международные отношения [Levkievskaia, Elena E. (1999b). Kikimora. In: Tolstoy, N.I., Tolstaia, S.M. (Eds.). Slavic antiquities: ethnolinguistic dictionary, Vol. 2. Moscow: Mezhdunarodnye otnosheniya]. 494-496. (In Russian.)
Левкиевская, Е.Е. (2004). Леший. В: Толстой, Н.И., Толстая, С.М. (Ред.). Славянские древности: этнолингвистический словарь, Т. 3. Москва: Международные отношения [Levkievskaya, E.E. (2004). [Wood Goblin. In: Tolstoy, N.I., Tolstaia, S.M. (Eds.). Slavic antiquities: ethnolinguistic dictionary, Vol. 3. Moscow: Mezhdunarodnye otnosheniya]. 104-108. (In Russian.)
Левкиевская, Е.Е. (2009). Полудница. В: Толстой, Н.И., Толстая, С.М. (Ред.) Славянские древности: этнолингвистический словарь, Т. 4. Москва: Международные отношения [Levkievskaya, E.E. (2009) Рoludnitsa. In: Tolstoy, N.I., Tolstaia, S.M. (Eds.). Slavic antiquities: ethnolinguistic dictionary, Vol. 4. Moscow: Mezhdunarodnye otnosheniya]. 154-156. (In Russian.)
Левкиевская, Е.Е. (2007). Восточнославянский мифологический текст: семантика, диалектология, прагматика: Диссертация доктора филологических наук. Москва: Институт славяноведения РАН [Levkievskaia, E.E. (2007). East Slavic mythological text: semantics, dialectology, pragmatics: Thesis of Doctor of sciences. Moscow: Institute of Slavic Studies RAS]. (In Russian.)
Левкиевская, Е.Е. (1999а). Задабривать. В: Толстой, Н.И., Толстая, С.М. (Ред.). Славянские древности: этнолингвистический словарь, Т. 2. Москва: Международные отношения [Levkievskaia, E.E. (1999a). Сajole. In: Tolstoy, N.I., Tolstaia (Eds.). Slavic antiquities: ethnolinguistic dictionary, Vol. 2. Moscow: Mezhdunarodnye otnosheniya]. 244-246. (In Russian.)
Новичкова, Т.А. (1995). Русский демонологический словарь. Санкт-Петербург: Петербургский писатель [Novichkova, T.A. (1995). Russian demonological dictionary. St. Petersburg: Peterburgskij pisatel']. (In Russian.)
Попов, И.А. (1974). Лексический атлас русских народных говоров (Проспект). Ленинград: Наука [Popov, I.A. (1974). Lexical atlas of Russian folk dialects (Prospectus). Leningrad: Nauka]. (In Russian.)
Попов, И.А. (Отв. ред.) (1994). Программа собирания сведений для лексического атласа русских народных говоров. Санкт-Петербург: ИЛИ РАН [Popov, I.A. (Ed.) (1994). The program for collecting information for the lexical atlas of Russian folk dialects. St. Petersburg: ILI RAN]. (In Russian.)
Русинова, И.И., Черных, А.В., Шумов, К.Э., Королёва, С.Ю. (Сост.). (2019). Этнодиалектный словарь мифологических рассказов Пермского края. Ч. 1: Люди со сверхъестественными свойствами. Санкт-Петербург: Маматов [Rusinova, I.I., Chernyh, A.V., Shumov, K.E., Korolyova, S.Yu. (Compls.). (2019). Ethnodialect dictionary of mythological stories of the Perm region. Part 1: People with supernatural properties. St. Petersburg: Mamatov]. (In Russian.)
Сороколетов, Ф.П. (Гл. ред.). (2001). Словарь русских народных говоров, Вып. 35. Санкт-Петербург: Наука [Sorokoletov, F.P. (Еd.). (2001). Dictionary of Russian folk dialects, Vol. 35. St. Petersburg: Nauka]. (In Russian.)
Толстая, С.М. (2007). Полесские экспедиции. В: Аксенова, Е.П. (Отв. ред.) Как это было… Воспоминания сотрудников Института славяноведения. Москва: Издательство Института славяноведения РАН [Tolstaia, S.M. (2007). Polesie expeditions. In: Aksenova, E.P. (Ed.). How it was ... Memoirs of the staff of the Institute of Slavic Studies. Moscow: Institut slavjanovedenija RAN]. 89–99. (In Russian.)
Толстая, С.М. (2005). Полесский народный календарь. Москва: Индрик [Tolstaia, S.M. (2005). Polesie folk calendar. Moscow: Indrik]. (In Russian.)
Толстой, Н.И. (Отв. ред.) (1986). Славянский и балканский фольклор. Духовная культура Полесья на общеславянском фоне. Москва: Наука [Tolstoy, N.I. (Ed.) (1986). Slavic and Balkan folklore. Spiritual culture of Polissya against a common Slavic background. Moscow: Nauka]. (In Russian.)
Толстой, Н.И. (Отв. ред.) (1995). Славянский и балканский фольклор. Этнолингвистическое изучение Полесья. Москва: Наука [Tolstoy, N.I. (Ed.) (1995). Slavic and Balkan folklore. Ethnolinguistic study of Polesie. Moscow: Nauka]. (In Russian.)
Толстой, Н.И., Усачева, В.В. (1995). Волосы. В: Толстой, Н.И., Толстая, С.М. (Ред.). Славянские древности: этнолингвистический словарь, Т. 1. Москва: Международные отношения [Tolstoy, N.I., Usacheva, V.V. (1995). Hair. In: Tolstoy, N.I., Tolstaia, S.M. (Eds.). Slavic antiquities: ethnolinguistic dictionary, Vol. 1. Moscow: Mezhdunarodnye otnosheniya]. 420-424. (In Russian.)
Виноградова, Л.Н. (2000). Народная демонология и мифоритуальная традиция славян. Москва: Индрик [Vinogradova, L.N. (2000). Folk demonology and myth-ritual tradition of the Slavs. Moscow: Indrik]. (In Russian.)
Виноградова, Л.Н. (2009). Русалка. В: Толстой, Н.И., Толстая, С.М. (Ред.) Славянские древности: этнолингвистический словарь, Т. 4. Москва: Международные отношения [Vinogradova, L.N. (2009). Mermaid́. In: Tolstoy, N.I., Tolstaia, S.M. (Eds.). Slavic antiquities: ethnolinguistic dictionary, Vol. 4. Moscow: Mezhdunarodnye otnosheniya]. 495-501. (In Russian.)
Виноградова, Л.Н., Толстая, С.М. и др. (1989). Схема описания мифологических персонажей. В: Виноградова, Л.Н. (Ред.). Материалы к VI Международному конгрессу по изучению стран юго-восточной Европы. Москва: Издательство Института славяноведения и балканистики АН СССР [Vinogradova, L.N., Tolstaia, S.M. et al. (1989). Scheme for describing mythological characters. In: Vinogradova, L.N. (Ed.). Materials for the VI International Congress for the Study of South-Eastern Europe. Moscow: Institute of Slavic Studies RAS]. 78-85. (In Russian.)
Власова, М.Н. (1995). Новая АБЕВЕГА русских суеверий. Санкт-Петербург: Северо-Запад [Vlasova, M.N. (1995). New ABEVEGA of Russian superstitions. Saint-Petersburg: Severo-Zapad]. (In Russian.)
Журавлев, А.Ф. (1994). Домашний скот в поверьях и магии восточных славян. Этнографические и этнолингвистические очерки. Москва: Индрик [Zhuravlev, A.F. (1994). Livestock in the beliefs and magic of the Eastern Slavs. Ethnographic and ethnolinguistic essays. Moscow: Indrik]. (In Russian.)
Авторски права (c) 2021 Мariia A. Granova
Ова дело е лиценцирано под меѓународната лиценца Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0.
Авторите во списанието претставуваат оригинални дела врз основа на резултатите од сопственото истражување. Лицата кои дале значителен придонес во трудот се наведуваат како коавтори. Заедно со статијата, авторите (и коавторите, доколку ги има) треба да достават пополнет образец за пријава на трудот (Paper Submission Form), со кој се потврдува согласноста на авторот за објавување на трудот.
Списанието прифаќа научни трудови кои претходно не биле објавени. Не се прифаќаат трудови кои во голема мера ги повторуваат претходно објавените трудови на авторите. Повторувањето подразбира и компилација – текст составен од фрагменти од објавена монографија или голем број на претходно објавени статии. Плагијатот не е дозволен, како и прекумерното цитирање на туѓи трудови (една третина или повеќе од целиот труд). Сите цитати, цитирани извадоци и материјали мора да имаат цитирани автори и извори. Ако уделот на туѓиот труд е преголем, се препорачува да се скратат цитатите и да се зголеми обемот на оригиналниот текст.
Авторот треба да ги има сите потребни дозволи за користење на позајмените материјали и материјалите на други автори што ги користи во својот труд (илустрации и слично). Авторот гарантира дека статијата не содржи информации што не подлежат на објавување во отворен печат, вклучувајќи ги и оние што содржат или претставуваат доверливи информации.
Во списокот на литературата се вклучени само делата цитирани во трудот, како и линковите за страниците и изворите од кои е цитирано доколку станува збор за извори од интернет. На авторот му се препорачува да ги наведе во текстот изворите на финансиска поддршка на спроведените истражувања и стипендиите, доколку ги имало. Исто така, може да се изрази благодарност и до колегите кои придонеле или помогнале околу работата на текстот, а кои не се коавтори.
Со доставувањето на ракописот и образецот на апликација до редакцијата, авторот официјално се согласува со објавувањето на неговиот труд во „Филолошки студии“. Авторите се носители на авторски права и ги задржуваат сите права за објавување и користење на статијата. Авторите имаат право да ја повлечат статијата во кое било време до моментот на објавување на сајтот, со тоа што претходно за тоа, по писмен пат, треба да ја известат редакцијата на списанието.
Статиите се објавуваат бесплатно. Содржината е достапна под лиценцијата Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.
Издавачка Етика
Редакција
Сите трудови доставени до Редакцијата ги читаат прво нејзините членови и соработници за да се утврди дали се однесуваат тие на релевантната проблематика и дали одговараат на форматот на списанието. Редакцијата на „Филолошки студии“ гарантира дека разгледувањето на доставените трудови и нивните рецензии не зависат од: комерцијални интереси, пол, националност, верски убедувања, политички ставови и други фактори. Единствениот критериум при изборот е академското ниво на трудот.
Во зависност од рецензијата, статијата може веднаш да се прати за објавување, да биде отфрлена или испратена до авторот за измена и за доработка. Во случај на несогласување со забелешките на рецензентот, авторот има право да ги оправда своите ставови. Доколку од рецензентите се добиени контрадикторни мислења, текстот се упатува на трет рецензент или конечната одлука се заснова на гласање на членовите на Редакцијата, по одделното разгледување.
Рецензенти
Статиите испратени до Редакцијата минуваат процес на двојно анонимно рецензирање. Имињата на рецензентите не треба да му бидат познати на авторот на статијата и обратно. Рокот за рецензирање е три-четири седмици. Рецензентите можат да бидат членови на Редакцијата и автори на списанието што објавувале претходно во него. Онаму каде што е неопходно, за рецензенти се назначуваат специјалисти од други: организации, градови и земји.
Рецензентите треба да бидат специјалисти за предметно-тематската област на која се однесува статијата. Редакцијата треба да спречи каков било судир на интереси во врска со дадениот научен труд и со неговиот автор.
Рецензентот е должен да им обрне внимание на членовите на Редакцијата за секоја суштинска сличност или поистоветување меѓу ракописот што се рецензира и која било друга публикација што му е позната. Рецензентот, исто така, е должен да го држи во тајност трудот што му е доверен, да не го пренесува на трети лица ракописот што му е доверен нему за рецензија и пред објавувањето на публикацијата да не ги објавува информациите содржани во него.
Рецензентите треба да дадат објективна, непристрасна и аргументирана процена на трудот. Забелешките треба да бидат формулирани коректно, така што оценувањето на трудот се однесува само на текстот на статијата и на неговата содржина. Рецензијата треба да биде напишана добронамерно, а наведените забелешки имаат за цел да им помогнат на авторите да ги коригираат утврдените недостатоци и да ја подобрат статијата пред да биде објавена таа на веб-страницата на издавачот и пред да биде достапна за пошироката публика.
