МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК ВО КОНТЕКСТ НА СЛОВЕНСКАТА КУЛТУРА
Клучни зборови:
македонски, старословенски, јазик, словенска, култураАпстракт
Македонскиот јазик во својата долговековна традиција е поврзан директно со развојот на словенската култура. Нивната заемност се согледува од фактот, потврден во славистичката наука, дека старословенскиот јазик е заснован врз јужномакедонските говори од околината на Солун, поточно од македонските говори од селата: Сухо, Висока и Зарова, во Егејска Македонија. Во XIX век, поточно во 1896 година, словенечкиот славист Ватрослав Облак, проучувајќи го теренски македонскиот јазик, ја поставил македонската теорија за потеклото на старословенскиот јазик. Затоа е значајна улогата на македонскиот јазик во контекст на словенската култура и комуникација. Идејата за духовно, културно и економско обединување на словенските народи била појавена во IX век, со Моравската мисија на сесловенските браќа Светите Кирил и Методиј. Идејата повторно била обновена кон крајот на XVIII и на почетокот на XIX век, период кога словенските народи се наоѓале под напливот на: германизација, унгаризација и елинизација. Тоа е период кога била воспоставена славистиката како наука, кога започнала интезивна соработка меѓу славистите, за да се сочува автохтоната словенска култура. Македонската културна преродба започнала со борба против елинизацијата, со борба за обнова на Охридската архиепископија и за враќање на старословенскиот јазик во богослужбите наспрема насилавоведениот грчки јазик, како и со отворањето училишта на народен јазик. Поради асимилаторските политики кон македонскиот народ, во XIX век и поради поделбата на Македонија во 1913 година со Букурешкиот договор, конечно, во 1945 година се случи кодификацијата на македонскиот јазик.
Превземања
Референци
Андонов Полјански, Христо. (1981). Одбрани дела. Скопје, Мисла. [Andonov Poljanski, Hristo. (1981). Odbrani dela. [Selected Works] Skopje: Misla (In Macedonian)].
Андоновски, Христо. (1985). Предговор кон фототипното издание на Абецедарот (1925-1985), јубилејно издание, второ издание. Скопје: Македонска ревија. [Andonovski, Hristo. (1985). [Abecedar (1925-1985)] Skopje: Makedonska revija (In Macedonian)].
Атанасов, Поп Ѓорѓи. (1985). Ракописни текстови на македонски народен јазик. Скопје. [Atanasov, Pop Đorđi. (1985). Rakopisni tekstovi na makedonski naroden jazik. [Handwritten Texts in the Macedonian Language] Skopje: (In Macedonian)].
Борза, Н.. Јуџин. (2004). Во сенката на Олимп: појавата на Македон. Патрија: Скопје. [Еugene N. Borza. Vo senkata na Olimp: pojavata na Makedon. [In the Shadow of Olympus: the Emergence of Macedon]. Skopje: Patria (In Macedonian)].
Дворник, Френсис. (2001). Словени у европској историји и цивилизацији. Београд, CLIO. [Dvornik, Frensis. (2001). Sloveni u evropskoj istoriji i civilizaciji. [The Slavs in European History and Civilization] Beograd: CLIO (In Serbian)].
Доровски, Иван. (2012). „Блаже Конески и Јозеф Добровски – совпаѓања и разлики“ во зборник XXXVIII Научна конференција на Меѓународниот семинар за македонски јазик, литература и култура, Скопје: УКИМ, стр. 7-18. [Dorovski, Ivan. (2012). “Blaže Koneski i Jozef Dobrovski – sovpađanja i razliki” ["Blaže Koneski and Jozef Dobrovski - Coincidences and Differences" in the proceedings of the XXXVIII Scientific Conference of the International Seminar on Macedonian Language, Literature and Culture]. Skopje: UKIM (In Macedonian)].
Драгановъ, Петар. (1900). „Къ вопросу о населеніи современной Македоніи“. С.-Петербургскія Вyдомости, СПб., 24 VII (6. VIII), № 200. [Draganov, Pyotr. (1900). [“On the question of the population of modern Macedonia”]. (In Russian)].
Зографски, Партен. (Ιан., 1858). „Мисли за Болгарскіи-отъ Óзикъ“. Блъгарскы Книжици, чÓсть Ι, кн. 1. 35-42. [Zografski, Partenij. (1858). “Misli za bugarskiot jazik” [“Thoughts for Bulgarian Language”] Carigrad. (In Macedonian)].
Жинзифов, Рајко. (1981). Одбрани творби, приредил Гане Тодоровски. Скопје: Мисла. [Žinzifov, Rajko. (1981) Odbrani tvorbi [Selected Works] Skopje: Misla (In Macedonian)].
Јовановић, Владимир. (2002). Србија и Бугарија 1886-1896. Београд: Историјски институт. [Jovanovič, Vladimir. (2002). Srbija i Bugarija 1886-1896. [Srbija and Bugarija 1886-1896] Beograd: Istorijski institute. (In Serbian)].
Калоѓера, Горан. (2005). Браќата Миладиновци легенда и стварност. Скопје, Современост. [Kalogera, Goran. (2005). Bračata Miladinovci legenda i stvarnost. [The Miladinovci Brothers: Legend and Reality] Skopje: Sovremenost (In Macedonian)].
Катарџиев, Иван. (1983). „Односот на грчката буржуазија спрема егејскиот дел на Македонија“, 106-118, Борба до победа 2. Скопје: Мисла. [Katardjiev, Ivan. (1983). “Odnosot na grčkata buržuazija sprema egejskiot del na Makedonija, 106-118, Borba do pobeda 2. [“The Attitude of the Greek Bourgeoisie Towards the Aegean Part of Macedonia", 106-118, Fight Until Victory] Skopje: Misla (In Macedonian)].
Конески, Блаже. (1986). Македонскиот 19 век. Јазично и книжевно историски прилози. Скопје. [Koneski, Blaže. (1986). Makedonskiot 19 vek, Jazično i kniževno istoriski prilozi. [The Macedonian 19th Century. Linguistic and Literary Historical Contributions]. Skopje (In Macedonian)].
Македония Сборник от документи и материали. (1978). София: БАН. [Makedonija Zbornik od dokumenti i materijali. (1978). [Macedonia Collection of Documents and Materials. (1978)]. Sofia: BAN (In Bulgarian)].
Миронска-Христовска, Валентина. (2019). Идеите и процесите во македонската културна традиција. Скопје: ИМЛ. [Mironska-Hristovska, Valentina. (2019). Ideite i procesite vo makedonskata kulturna tradicija [Ideas and Processes in the Macedonian Cultural Tradition]. Skopje: IML. (In Macedonian)].
Миронска-Христовска, Валентина. (2021). Културните икони и македонското културно наследство. Скопје: ИМЛ. [Mironska-Hristovska, Valentina. (2021). Kulturnite ikoni i makedonskoto kulturno nasledstvo [Cultural Icons and Macedonian Cultural Heritage] Skopje: IML (In Macedonian)].
Панонски легенди. (1987). Превод Радмила Угринова-Скаловска. Скопје, Наша Книга, Македонска Книга, Мисла, Култура. [Panonski legendi. (1987). Prevod Radmila Ugrinovska-Skalovska [Pannonian Legends]. Skopje: Naša Kniga, Makedonska Kniga, Misla, Kultura. (In Macedonian)].
Пејчиновиќ, Кирил. (1974). Собрани текстови. Скопје. [Pejćinovič, Kiril.(1974). Sobrani tekstovi [Collected Texts] Skopje (In Macedonian)].
Прличев, Григор. (1993). Водач ме праќа татковината. Скопје. [Prličev, Grigor. (1993). Vodač me praća tatkovinata. [My Homeland Sends Me a Leader]. Skopje (In Macedonian)].
Пулевски, Ѓорѓи. (2003). Славјанско-Маќедонска општа историја. уредиле Блаже Ристовски, Билјана Ристовска-Јосифовска. Скопје, МАНУ. [Pulevski, Đorđi. (2003). Slavjansko-Maћedonska opšta istorija. [Slavic-Macedonian General History]. Skopje: MANU (In Macedonian)].
Ристовски, Блаже. (2013). „Атинскиот ABECEDAR – македонски буквар објавен од грчката влада и спорот за македонското малцинство во Грција“, 275-287, Македонски работи. Скопје: МАНУ. [Ristovski, Blaže. (2013). “Atinskiot ABECEDAR – makedonski bukvar objaven od grčkata vlada i sporot za makedonskoto malcinstvo vo Grcija”, 275-287, Makedonski raboti. ["The Athenian ABECEDAR – the Macedonian primer published by the Greek government and the dispute over the Macedonian minority in Greece", 275-287, Macedonian Affairs]. Skopje: MANU (In Macedonian)].
Спространовъ, Евтим. „По учебното дyло на град Охридъ“, БАН, Ф. 36к, а.е.976 , л.1.
Тодоровски, Гане. 1979. Маѓепсан мегдан. Скопје: Култура. [Todorovski, Gane. (1979). Mađepsan megdan. [Enchanted Arena]. Skopje: Kultura (In Macedonian)].
Цепенков, Марко. (1972). Литературни творби 10, редакција Блаже Ристовски. Скопје. [Cepenkov, Marko. (1972). Literaturni tvorbi 10. [Literary Works 10]. Skopje (In Macedonian)].
Хрон, Карл. 1990. Народноста на македонските Словени. Скопје: Македонска книга. [Hron, Karl. (1990). Narodnosta na makedonskite Sloveni. [The Nationality of the Macedonian Slavs]. Skopje: Makedonska kniga. (In Macedonian)].
Kalogjera, Goran. (2009). Prilozi istraživanju makedonske povijesti književnosti, Sovremenost, Skopje. [Contributions to the Research of Macedonian Literary History] In Croatian].
Kowarská, Eva. (2001). “The Enlightenment and the Beginnings of the Modern Slovak Nation”, s. 87-100, In: Slovakia in History, edited by Mikuláš Teich, Dušan Kováč and Martin D. Brown. New York 2001, s. 95.
History of the Literary Cultures of East-Central Europе. 2004. Amsterdam/Philadelphia.
Moroz-Grzelak, Lilla. (2013). Bracia Słowianie wirje wspólnoty a rzeczywistość. Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa. [Brothers Slavs, the Whirl of Community and Reality] In Polish].
Pogačnik, Jože. (1988). „Kulturološke premise u Ćirilo-Metodskoj tradiciji“, Кирило-Методиевскиот (старословенскиот) период и Кирило-Методиевската традиција во Македонија, МАНУ, Скопје. ["Cultural Premises in the Cyril-Method Tradition", The Cyril-Methodiev (Old Slavic) Period and the Cyril-Methodi Tradition in Macedonia]. In Serbian].
Преземања
Објавено
Издание
Секција
Дозвола
Авторско право(c) 2025 Valentina Mironska-Hristovska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Авторите во списанието претставуваат оригинални дела врз основа на резултатите од сопственото истражување. Лицата кои дале значителен придонес во трудот се наведуваат како коавтори. Заедно со статијата, авторите (и коавторите, доколку ги има) треба да достават пополнет образец за пријава на трудот (Paper Submission Form), со кој се потврдува согласноста на авторот за објавување на трудот.
Списанието прифаќа научни трудови кои претходно не биле објавени. Не се прифаќаат трудови кои во голема мера ги повторуваат претходно објавените трудови на авторите. Повторувањето подразбира и компилација – текст составен од фрагменти од објавена монографија или голем број на претходно објавени статии. Плагијатот не е дозволен, како и прекумерното цитирање на туѓи трудови (една третина или повеќе од целиот труд). Сите цитати, цитирани извадоци и материјали мора да имаат цитирани автори и извори. Ако уделот на туѓиот труд е преголем, се препорачува да се скратат цитатите и да се зголеми обемот на оригиналниот текст.
Авторот треба да ги има сите потребни дозволи за користење на позајмените материјали и материјалите на други автори што ги користи во својот труд (илустрации и слично). Авторот гарантира дека статијата не содржи информации што не подлежат на објавување во отворен печат, вклучувајќи ги и оние што содржат или претставуваат доверливи информации.
Во списокот на литературата се вклучени само делата цитирани во трудот, како и линковите за страниците и изворите од кои е цитирано доколку станува збор за извори од интернет. На авторот му се препорачува да ги наведе во текстот изворите на финансиска поддршка на спроведените истражувања и стипендиите, доколку ги имало. Исто така, може да се изрази благодарност и до колегите кои придонеле или помогнале околу работата на текстот, а кои не се коавтори.
Со доставувањето на ракописот и образецот на апликација до редакцијата, авторот официјално се согласува со објавувањето на неговиот труд во „Филолошки студии“. Авторите се носители на авторски права и ги задржуваат сите права за објавување и користење на статијата. Авторите имаат право да ја повлечат статијата во кое било време до моментот на објавување на сајтот, со тоа што претходно за тоа, по писмен пат, треба да ја известат редакцијата на списанието.
Статиите се објавуваат бесплатно. Содржината е достапна под лиценцијата Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.
Издавачка Етика
Редакција
Сите трудови доставени до Редакцијата ги читаат прво нејзините членови и соработници за да се утврди дали се однесуваат тие на релевантната проблематика и дали одговараат на форматот на списанието. Редакцијата на „Филолошки студии“ гарантира дека разгледувањето на доставените трудови и нивните рецензии не зависат од: комерцијални интереси, пол, националност, верски убедувања, политички ставови и други фактори. Единствениот критериум при изборот е академското ниво на трудот.
Во зависност од рецензијата, статијата може веднаш да се прати за објавување, да биде отфрлена или испратена до авторот за измена и за доработка. Во случај на несогласување со забелешките на рецензентот, авторот има право да ги оправда своите ставови. Доколку од рецензентите се добиени контрадикторни мислења, текстот се упатува на трет рецензент или конечната одлука се заснова на гласање на членовите на Редакцијата, по одделното разгледување.
Рецензенти
Статиите испратени до Редакцијата минуваат процес на двојно анонимно рецензирање. Имињата на рецензентите не треба да му бидат познати на авторот на статијата и обратно. Рокот за рецензирање е три-четири седмици. Рецензентите можат да бидат членови на Редакцијата и автори на списанието што објавувале претходно во него. Онаму каде што е неопходно, за рецензенти се назначуваат специјалисти од други: организации, градови и земји.
Рецензентите треба да бидат специјалисти за предметно-тематската област на која се однесува статијата. Редакцијата треба да спречи каков било судир на интереси во врска со дадениот научен труд и со неговиот автор.
Рецензентот е должен да им обрне внимание на членовите на Редакцијата за секоја суштинска сличност или поистоветување меѓу ракописот што се рецензира и која било друга публикација што му е позната. Рецензентот, исто така, е должен да го држи во тајност трудот што му е доверен, да не го пренесува на трети лица ракописот што му е доверен нему за рецензија и пред објавувањето на публикацијата да не ги објавува информациите содржани во него.
Рецензентите треба да дадат објективна, непристрасна и аргументирана процена на трудот. Забелешките треба да бидат формулирани коректно, така што оценувањето на трудот се однесува само на текстот на статијата и на неговата содржина. Рецензијата треба да биде напишана добронамерно, а наведените забелешки имаат за цел да им помогнат на авторите да ги коригираат утврдените недостатоци и да ја подобрат статијата пред да биде објавена таа на веб-страницата на издавачот и пред да биде достапна за пошироката публика.
