Tropy chorograficzne w piśmiennictwie polskim. Rekonesans

Автори

  • Dariusz Rott University of Silesia in Katowice, Poland , Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, Polska

ДОИ:

https://doi.org/10.37834/SS2222157r

Клучни зборови:

chorografia, Gall Anonim, Jan Długosz

Апстракт

W artykule podjęto analizę tropów chorograficznych w piśmiennictwie polskim. Chorografia ukształtowała się już w starożytności jako opis (o różnym stopniu szczegółowości) znanych autorowi (choć nie zawsze w pełni autopsyjnie) krain historyczno-geograficznych, zjawisk geograficznych i szczegółów krajoznawczych i różnych obiektów charakterystycznych dla danej przestrzeni. Obejmowała zwłaszcza opis położenia i części składowych danego obszaru, stosunków wodnych (hydrologii), najważniejszych miast, żјycie i obyczaje mieszkańców, czasem również ustrój polityczny, bogactwa naturalne i in. W literaturze polskiej zasadniczo nigdy nie wykształtowała się jako osobny gatunek literacki. Najczęściej znajdowała się w części wstępnej dzieł historycznych, jak w kronice Anonima tzw. Galla z XII w. Niektóre z realizacji były niezwykle popularne jak dzieło geograficzne Macieja z Miechowa, bestseller literatury renesansowej w Europie, chorografia Jana Długosza, która aż do dziewiętnastego stulecia stanowiła wzorzec informacyjnego opisu naszego kraju, czy wielokrotnie wykorzystywany aż do początków XX w. przewodnik po Ziemi Świętej, autorstwa Anzelma Polaka. Linia rozwojowa chorografii zaczyna rozchodzić się w dwie strony. Jedną są deskrypcje poszczególnych krajów, regionów i miejsc. W tej formie tropy chorograficzne w bardzo skonwencjonalizowanej formie wkraczają w przestrzeń piśmiennictwa geograficznego i użytkowego, a ich realizacje można zaobserwować do dzisiaj w przewodnikach turystycznych. Druga linia rozwojowa to hybrydowa struktura gatunkowa, która wyrasta z relacji podróżopisarskich najczęściej ujętych w formę diariusza. Chorografiom i tropom chorograficznym nie poświęcono dotąd zbyt wiele miejsca w polskiej refleksji naukowej.

Преземања

Објавено

2024-04-01

Издание

Секција

Литература, култура, превод

Како да се цитира

“Tropy Chorograficzne W piśmiennictwie Polskim. Rekonesans”. 2024. Славистички студии 22 (April): 157-66. https://doi.org/10.37834/SS2222157r.