FILMSKI TEKSTOVI “SNIJEG” I “ČARLSTON ZA OGNJENKU“: „ŽENSKI“ HRONOTOPI I NARATIVIZACIJA GUBITKA

Апстракт

Najpre referišući na pojam Bahtinovog hronotopa, u radu se bavimo analizom pojma „ženskog“ hronotopa kao ženskog prostorvremena u filmskim tekstovima „Snijeg“ Aide Begić i „Čarlston za Ognjenku“ Uroša Stojanovića, koji tematizuju život žena na marginama rata. Donosimo poređenje tradicionalno shvaćenog pojma „ženskog“ vremena (Julija Kristeva) kao cikličnog i nelinearnog, i „muškog“, linearnog vremena, pozicionirajući ženski subjekt van tokova „muškog“ vremena, vremena istorije. Lociramo dva ženska hronotopa (fiktivne topose sela Pokrp u Srbiji i Slavno u Bosni) kao mesta žaljenja, kroz Frojdov pojam procesa tuge/tugovanja/žaljenja, koji ishodište ima u prevladavanju traume usled gubitka voljenih (muškaraca nastradalih u ratu). Narativizovanje gubitka u ovim filmskim tekstovima prepoznajemo kroz ritualne i simboličke radnje kojima se odsutni muškarci prizivaju, a, s druge strane, pronalazimo strategiju prevladavanja traume kroz inverziju rodnih uloga i preuzimanje maskuliniteta (žena postaje aktivni princip i nosilac pogleda [Lora Malvi]). Bahtinov motiv hronotopa susreta u slučaju dva filmska teksta diferenciramo u okviru hronotopa regeneracije (koji predstavlja jedan oblik sugerisanog happy enda u „Snijegu“) odnosno hronotopa degradacije, u „Čarlstonu...“ (Bemon i Borghart).